Σαν σημερα η ίδρυση του ΣΕΚΕ

Το Νοέμβριο του 1918 διεξήχθη στον Πειραιά το Α’ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο, από το οποίο προέκυψε η ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ), του πρώτου κομματικού σχηματισμού της Αριστεράς στην Ελλάδα, με διάρκεια και παρουσία μέχρι τις μέρες μας. Στις 12 Απριλίου 1920 μετονομάστηκε σε Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (Κομμουνιστικό) - ΣΕΚΕ(Κ) τα αρχικά του, όταν εντάχθηκε στην Γ’ Διεθνή και στις 3 Δεκεμβρίου 1924 σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ).

Ένα χρόνο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία (25 Οκτωβρίου 1917 με το παλαιό ημερολόγιο) και υπό την επίδρασή της, οι διάφορες διάσπαρτες σοσιαλιστικές ομάδες, που δραστηριοποιούνταν στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, αποφάσισαν την πραγματοποίηση ενός συνεδρίου, που σκοπό θα είχε τη συνένωσή τους σ’ ενιαίο κόμμα.

Το Α’ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο, όπως ονομάστηκε, συνήλθε από τις 4 έως τις 10 Νοεμβρίου 1918, στα γραφεία του Συνδέσμου Μηχανικών Ατμόπλοιων στον Πειραιά. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος μόλις είχε λήξει με την παράδοση της Γερμανίας και η Ελλάδα βίωνε ακόμη τις συνέπειες του Εθνικού Διχασμού.

Στο συνέδριο έλαβαν μέρος 43 αντιπρόσωποι από τη Θεσσαλονίκη (Αβραάμ Μπεναρόγια, Κ. Αντωνίου, Χ. Μπενρουμπή, Π. Πέτρου, Αλμπέρτο Αρδίτι), τον Πειραιά (Μιχαήλ Σιδέρης, Γιώργος Πισπίνης), την Αθήνα (Δημοσθένης Λιγδόπουλος, Νίκος Δημητράτος, Σπύρος Κομιώτης, Ν. Δαμίγος, Φρ. Πετρούσκα, Αρίστος Αρβανίτης, Σταμάτης Κόκκινος, Νίκος Γιαννιός, Μιχαήλ Οικονόμου, Α. Χατζημιχάλης), την Καβάλα (Αντώνιος Πεχνάς), την Κέρκυρα (Φρ. Τζουλάτι), το Βόλο (Π. Μπαλαμπανίδης, Λ. Χατζής) και τη Λάρισα (Ι. Στυλιανού, Α. Κορούκλης).

Συμμετείχαν, ακόμη, δύο σοσιαλιστές βουλευτές, ο Αριστοτέλης Σίδερις και ο Αλβέρτος Κουριέλ, που είχαν εκλεγεί με τη «Φεντερασιόν» στη Θεσσαλονίκη, ένας ανεξάρτητος σοσιαλιστής, ο Παναγής Δημητράτος, καθώς και οι εκπρόσωποι της ΓΣΕΕ, Μιχαήλ Μαχαίρας και Ευάγγελος Ευαγγέλου. Εντύπωση προκάλεσε η απουσία παλαιών σοσιαλιστών, όπως του Πλάτωνα Δρακούλη, ενός από τους πρωτεργάτες του σοσιαλισμού στην Ελλάδα.

Στο Συνέδριο εκφράστηκαν όλες οι τάσεις που υπήρχαν τότε στο εγχώριο εργατικό - σοσιαλιστικό κίνημα. Τελικά, διαμορφώθηκαν τρεις τάσεις, των αριστερών σοσιαλιστών (Δημοσθένης Λιγδόπουλος, Νίκος Δημητράτος, Σπύρος Κομιώτης, Μιχαήλ Οικονόμου), των δεξιών (Νίκος Γιαννιός, Παναγής Δημητράτος, Αριστοτέλης Σίδερις) που υποστήριζαν σοσιαλδημοκρατικές θέσεις και του «Κέντρου», μιας συμβιβαστικής τάσης, με κυριότερους εκπροσώπους τον Αβραάμ Μπεναρόγια και τον Σταμάτη Κόκκινο. Ύστερα από οξύτατες συζητήσεις και διαφωνίες, επικράτησαν τελικά οι απόψεις των αριστερών σοσιαλιστών, γεγονός που εκφράστηκε και στο Πρόγραμμα του νέου κόμματος.

Το Συνέδριο υπερ­ψήφισε το «Ιδρυτικόν Ψήφισμα του ΣΕΚΕ» και το «Πρόγραμμα των Σημερινών Απαιτήσεων». Σκοπός τού ΣΕΚΕ, σύμφωνα με το Καταστα­τικό του, ήταν η «μεταβολή της παραγωγής από πλουτοκρατικής εις σοσιαλιστικήν», με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, και άμεσοι στόχοι του προγράμματος του: η κατάργηση της βασιλείας και ο εκδημοκρατισμός των τριών εξουσιών με την εγκαθίδρυση λαϊκής δημοκρατίας «ως μεταβατικού σταδίου προς την πραγματοποίησιν της σοσιαλιστικής πολιτείας», ψήφος στις γυναίκες, η οκτάωρη εργασία και κρατικά ταμεία συντάξεων, η εθνικοποίηση των τσιφλικιών και των μοναστηριακών κτημάτων και ο διαχωρισμός κράτους κι εκκλησίας. Το συνέδριο υιοθέτησε αντιπολεμικές θέσεις και το σύνθημα «αποχή από κάθε πό­λεμο».

Από το συνέδριο προέκυψαν τα καθοδηγητικά όργανα του νέου κόμματος. Την Κεντρική Επιτροπή αποτελούσαν οι Αρίστος Αρβανίτη, Δημοσθέ­νης Λιγδόπουλος, Μιχαήλ Σιδέρης, Σταμάτης Κόκκινος και Νίκος Δημητράτο και την Εξελεγκτική Επιτρο­πή οι Αβραάμ Μπεναρόγια, Γιώργος Πισπίνης και Σπύρος Κομιώτη. Δημοσιογραφικό όργανο του νέου κόμματος ήταν η εφημερίδα «Εργατικός Αγώνας» και από το 1921 ο «Ριζοσπάστης».

sansimera