Μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο

Ποιο το χρώμα της αγάπης, 

ποιος θα μου το βρει;

Αν είναι κόκκινο σαν ήλιος θα καίει σαν τη φωτιά…

Κίτρινο σαν το φεγγάρι θά 'χει μοναξιά…

Να 'χει του ουρανού το χρώμα θα 'ναι μακρινή…

Να 'ναι μαύρο σαν τη νύχτα θα 'ναι πονηρή…

Νά 'ναι άσπρο συννεφάκι, φεύγει και περνά...

Να 'ναι άσπρο γιασεμάκι, στον ανθό χαλά...

Να 'ναι το ουράνιο τόξο

που δεν πιάνεται...

Όλο φαίνεται πως φτάνω

και όλο χάνεται...

Μουσική - Στίχοι: Λουδοβίκος των Ανωγείων

ετυμολογία λέξης "ουράνιο τόξο" στις διάφορες γλώσσες

Ουράνιο τόξο… Ένα ασυνήθιστο, εκπληκτικό, μοναδικό και ελκυστικότατο φυσικό φαινόμενο. Δε συμβαίνει τόσο συχνά σε όλες τις περιοχές του πλανήτη, όσο τα γνωστά μας, “κοινά” φυσικά φαινόμενα (βροχή, χιόνι, αστραπές κτλ…), αλλά η τελειότητα και ωραιότητά του σαγηνεύει ανθρώπους όλων των φυλών και ηλικιών στο πέρασμα των αιώνων.

Η γνωστική αναπαράσταση του ουράνιου τόξου από τον ανθρώπινο νου, ανάλογα με τις επιστημονικές γνώσεις και δοξασίες κάθε εποχής ποικίλει. Για το λαό κάθε χώρας και θρησκείας, όμως, από την αρχαιότητα έως και σήμερα, δεν παύει να είναι μια πηγή θετικών συναισθημάτων και μια εμπειρία που ευφραίνει την καρδιά συμβολίζοντας την ομορφιά και τη μοναδικότητα της φύσης και των χρωμάτων της.

Η Ετυμολογία της λέξης «ουράνιο τόξο» στις διάφορες γλώσσες των λαών του κόσμου μαρτυρά ίσως και την προέλευση που προσδίδανε σε αυτό, από πού πίστευαν ότι έρχεται, ποιος το γεννά και του δίνει το χρώμα και τη δύναμη ώστε να μπορεί να υπάρχει και να γίνεται ορατό σε εμάς. Ανατρέχοντας στα λεξικά των διαφόρων γλωσσών, εντοπίζουμε ενδεικτικά τα εξής:

Εσθονία: Vikerkaar - Η ετυμολογία της λέξης είναι μάλλον ασαφής. Η λέξη viker μπορεί να έχει πολλές προελεύσεις και να σημαίνει “πολύχρωμος”, “δρεπάνι” ή “κεραυνός”. Η λέξη kaar είναι το τόξο. Πιθανώς, η πιο σωστή ερμηνεία είναι το «πολύχρωμο τόξο».

Φιλανδία: Sateenkaari – Συνδέεται με τη βροχή, καθώς sataa στα φιλλανδικά είναι η βροχή και kaari το τόξο, δηλαδή το «τόξο που σχηματίζεται από τη βροχή». 

ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΑΕΜ:6566 ΔΡΟΜΠΙΛΑ ΕΛΛΗ-ΜΑΡΙΑ ΑΕΜ:6492 - ο χώρος εργασιώνΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΑΕΜ:6566 ΔΡΟΜΠΙΛΑ ΕΛΛΗ-ΜΑΡΙΑ ΑΕΜ:6492 - ο χώρος εργασιώνΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΑΕΜ:6566 ΔΡΟΜΠΙΛΑ ΕΛΛΗ-ΜΑΡΙΑ ΑΕΜ:6492 - ο χώρος εργασιών

Η σύνδεση όμως με τη βροχή υπάρχει και σε γλώσσες πολλών άλλων χωρών, όπως στη Γερμανία: Regenbogen (regen=βροχή + bogen=αψίδα/τόξο), τη Σουηδία: Regnbåge (regn=βροχή + båge=αψίδα/τόξο), τη Νορμανδία: Regnbogi (regn=βροχή + bοgi=αψίδα/τόξο), τη Δανία: Regnbue (regn=βροχή + bue=τόξο) και σαφώς την Αγγλία και την Αμερική: Rainbow (rain=βροχή + bow=τόξο).

Ευρεία όμως στις γλώσσες και τις διαλέκτους είναι και η σύνδεση της λέξης «ουράνιο τόξο» με τον ουρανό. Πρώτη και καλύτερη η Ελλάδα: Oυράνιο τόξο, δηλαδή το «τόξο του ουρανού», ακολουθεί μία γερμανική διάλεκτος με τη λέξη Himmelring (himmel=ουρανός + ring = δαχτυλίδι) και η Γαλλία: Arc-en-ciel (arc=τόξο + en=στον + ciel=ουρανός).

Στη λατινική γλώσσα υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκφράσεις που δηλώνουν το ουράνιο τόξο, μερικές από τις οποίες είναι: Αrcus pluvius - «ουράνιο τόξο», Arcus caelestis - «τόξο του ουρανού ή των θεών» και Arcus coloratus - «χρωματισμένο τόξο».

Δε θα πρέπει βεβαίως σε αυτό το σημείο να λησμονηθεί και η ελληνική λέξη Ίρις-Ίριδα, που η σημασία της κρύβει μία ολόκληρη ιστορία της ελληνικής μυθολογίας. Η Ίριδα ήταν κόρη του Θάμαντα και της Ωκεανίδας Ηλέκτρας. Ήταν φτερωτή και πιστή αγγελιοφόρος των θεών. Μετέφερε τα μηνύματά τους, είτε σε άλλους θεούς είτε στους ανθρώπους. Το όνομα της Ίριδας σήμερα χρησιμοποιείται με διάφορες σημασίες. Έτσι ονομάζουμε το τμήμα του ματιού μας που είναι έγχρωμο, ένα πολύχρωμο φυτό, αλλά κυρίως, έτσι ονομάζουμε το ουράνιο τόξο.

Η Ίριδα ταυτίζεται με το ουράνιο τόξο στη σκέψη των ανθρώπων, αρχικά η ίδια κι αργότερα το φόρεμά της ή ο δρόμος της. Γιατί συμβαίνει αυτό; Η εξήγηση είναι απλή: Το ουράνιο τόξο μοιάζει να συνδέει τη Γη με τον Ουρανό, τον αέρα με τη θάλασσα και η Ίριδα ως αγγελιοφόρος κινείται μεταξύ θεών και ανθρώπων, καθώς και μέχρι τα βάθη της θάλασσας και τον Κάτω Κόσμο και τα συνδέει με την ταχύτητα του ανέμου.

Η ταύτιση ίριδας-ουράνιου τόξου, φαίνεται έντονα και στη λετονική λέξη - Varaviksne, που σημαίνει κυριολεκτικά ιριδίζουσα-ίριδα.

Κίνα: Το Ουράνιο τόξο στην πιο δύσκολη γλώσσα του κόσμου έχει τρεις ονομασίες. Η πιο συνηθισμένη και καθημερινώς χρησιμοποιούμενη (στην καθομιλουμένη) είναι: hong ή jiang - 虹 -. Αυτή που χρησιμοποιείται στα λογοτεχνικά κείμενα είναι: didong - 蝃蝀 -. Η Τρίτη είναι ni - 蜺 - και σημαίνει δευτερεύον ουράνιο τόξο, όταν στον ουρανό έχουμε το σχηματισμό δύο ουράνιων τόξων. Και οι τρεις αυτές κινεζικές λέξεις περιέχουν ένα γραφικό στοιχείο – χαρακτήρα, το Chong - 虫 , που σημαίνει έντομο, σκουλήκι, κλπ…Οι λέξεις που περιέχουν το χαρακτήρα 虫, όμως, συνήθως ονομάζουν και ερπετά και διάφορα άλλα πλάσματα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων δράκων. Άρα λοιπόν, παρατηρούμε την άμεση σύνδεση δράκου και ουράνιου τόξου που υπάρχει στην Κίνα.

Ιαπωνία: Και σε αυτή τη χώρα όμως, το ουράνιο τόξο έχει άμεση σχέση με ερπετό. Στα γιαπωνέζικα η λέξη nijihebi χρησιμοποιείται για το ουράνιο τόξο, αλλά στην κυριολεξία σημαίνει «το φίδι του ουράνιου τόξου» - “rainbow snake”.

rainbow_harpyμύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswikiμύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Σε πολλές χώρες του κόσμου, ανάλογα με τον πολιτισμό και την επικρατούσα κουλτούρα της εκάστοτε εποχής, αναπτύχθηκαν διάφοροι θρύλοι, μύθοι και λαϊκά παραμύθια σχετικά με το φυσικό φαινόμενο που ακούει στο όνομα «ουράνιο τόξο».

Ξεκινώντας το ταξίδι μας στο χρόνο και τους μύθους, πρώτος μας σταθμός είναι η μεσαιωνική Γερμανία, όπου πολλοί πίστευαν ότι για σαράντα χρόνια πριν από το τέλος του κόσμου, κανένα ουράνιο τόξο δε θα εμφανίζεται. Έτσι, οι άνθρωποι, μόλις βλέπανε ένα ουράνιο τόξο ανακουφιζόταν, ήσυχοι ότι η συντέλεια του κόσμου ακόμη αργεί… Όπως λέει μάλιστα και το ρητό τους: “So the rainbow appear, the world has no fear, until thereafter forty years.” – (Αφού εμφανίστηκε το ουράνιο τόξο, ο κόσμος δεν έχει κανένα φόβο για σαράντα χρόνια ακόμη).

Πολλοί πολιτισμοί, επίσης, σε ολόκληρο τον κόσμο πιστεύουν ότι τα ουράνια τόξα οδηγούν στο Θεό. Ορισμένες φυλές των Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής ονόμαζαν το ουράνιο τόξο «Δρόμο των Ψυχών» - “The pathway of Souls”. Στην Ιαπωνία, ορισμένοι αναφερόταν στο ουράνιο τόξο με τη φράση «Γέφυρα του Ουρανού» – “The floating bridge of Heaven”. Στη Χαβάη και την Πολυνησία, μύθοι αποκαλούν το ουράνιο τόξο «Μονοπάτι προς τον επάνω κόσμο» - “Path to the Upperworld”. Οι άνθρωποι στις Αυστριακές Άλπεις λένε πως το ουράνιο τόξο είναι αυτό που οδηγεί στον Παράδεισο τις δίκαιες και καλές ψυχές και ένας παλιός μύθος της Νέας Ζηλανδίας λέει ότι οι νεκροί αρχηγοί της φυλής πάνε επάνω, στην επόμενη ζωή, περνώντας από ένα ουράνιο τόξο.

Όσον αφορά τώρα το θρησκευτικό περιεχόμενο κάποιων μύθων, δεν μπορούμε να παραλείψουμε ότι στην Αλβανία το ουράνιο τόξο ήταν η ζώνη της θεάς της ομορφιάς και ο μεταγενέστερος καθολικός Άγιος Prenne (ή Prende), που το όνομά του προέρχεται από τη λέξη perëndi, που σημαίνει «Ουρανός», ενώ στη Βίβλο και την Καινή διαθήκη αποτελούσε τη συμφωνία ειρήνης Θεού και ανθρώπων.

Από την άλλη μεριά, όμως, υπάρχουν και πολιτισμοί που συνδέουν το ουράνιο τόξο και το βλέμμα του ανθρώπου προς αυτό με την κακοτυχία, τις δεισιδαιμονίες και την αρνητική ενέργεια. Για παράδειγμα, στο παρελθόν, οι Σλάβοι θεωρούσαν ότι η ματιά στη βάση ενός ουράνιου τόξου θα έφερνε το θάνατο. Άλλοι πάλι, θεωρούσαν ότι το να δείξει κανείς στο υψηλότερο σημείο ενός ουράνιου τόξου θα του έφερνε την κακή τύχη – bad luck, όπως λένε και οι Άγγλοι - (ό,τι και αν αυτό σήμαινε – π.χ. από ένα χτύπημα από αστραπή, την ανάπτυξη έλκους έως την απώλεια ενός δάχτυλου...).

Τι αποτελούσαν λοιπόν οι μύθοι που πλάσθηκαν γύρω από τα φυσικά και όχι μόνο φαινόμενα όπως το ουράνιο τόξο στο παρελθόν; Την εξωτερίκευση και αποτύπωση συναισθημάτων, γνώσεων και τάσεων των ανθρώπων της κάθε εποχής!

ο καλικάντζαρος και το δοχείο του χρυσού (ιρλανδέζικος μύθος) 

Αυτός είναι πιθανώς ο διασημότερος μύθος για το ουράνιο τόξο όλων των εποχών. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, στο τέλος κάθε ουράνιου τόξου υπάρχει ένα δοχείο γεμάτο χρυσό που φρουρείται από έναν καλικάντζαρο, το κακό και μοχθηρό αυτό πλάσμα. Ο καλικάντζαρος-φρουρός είναι πολύ πονηρός και πανούργος και έτσι, εάν υποψιαστεί πως ο θησαυρός βρίσκεται σε κίνδυνο ανακάλυψης από έναν άνθρωπο, μπορεί να τον εξαπατήσει και να τον αποπροσανατολίσει από τη λεία του, κρατώντας πάντα το θησαυρό ανέγγιχτο.

Αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι δε γνωρίζουν είναι το πώς ο καλικάντζαρος προέκυψε ως επιστάτης και φύλακας όχι μόνο του χρυσού, αλλά και άλλων θαμμένων θησαυρών που δείχνουν τα ουράνια τόξα στο σημείο που τελειώνουν. Η εξήγηση είναι η εξής: Ο θησαυρός στην πραγματικότητα ανήκει στις νεράιδες του δάσους. Ο καλικάντζαρος, όμως, ήταν ο μόνος που θυμόταν το σημείο στο οποίο οι εισβάλλοντες Δανοί έθαψαν το θησαυρό τους όταν έφθασαν στην Ιρλανδία. Έτσι, ήταν η μόνη και προφανής επιλογή των νεράιδων για την εργασία της εύρεσης του θησαυρού! Θησαυρό, τον οποίο όταν βρήκαν, τον κράτησαν για τον εαυτό τους.

Ένα μικρό παραμύθι

leprehaun μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Κάποτε, ένας άνθρωπος εξαπάτησε έναν καλικάτζαρο και του αποκάλυψε το μέρος όπου βρισκόταν ο θησαυρός και τα πολύτιμα πράγματά του. Η κρυψώνα ήταν κάτω από ένα θάμνο σε ένα μεγάλο χωράφι που περιβαλλόταν από άλλους παρόμοιους θάμνους. Δεν μπορούσε όμως να ξεθάψει και να πάρει τίποτα χωρίς εργαλεία, γιατί ο θησαυρός βρισκόταν θαμμένος βαθειά. Έτσι, χρειάστηκε να πάει να φέρει ένα φτυάρι από το σπίτι του για να ξεθάψει το θησαυρό. 

Φεύγοντας για να το φέρει, έδεσε μια κόκκινη κορδέλα στο θάμνο, για να μπορέσει γυρίζοντας να τον αναγνωρίσει, και έκανε τον καλικάντζαρο να του υποσχεθεί ότι δε θα την μετακινήσει. Πεπεισμένος ότι ήταν πιο έξυπνος από τον καλικάντζαρο και ότι είχε εξασφαλίσει το χρυσό του, έφυγε για να φέρει το φτυάρι. Όταν επέστρεψε, όμως, προς μεγάλη του απογοήτευση, αντίκρισε ότι το μικρό πλάσμα είχε μεν κρατήσει την υπόσχεση να μη μετακινήσει την κορδέλα από το θάμνο με το θησαυρό, αλλά έκανε κάτι άλλο... Έδεσε μια κόκκινη κορδέλα σε κάθε άλλο θάμνο του χωραφιού!

Προτεινόμενο Βιβλίο για τα παιδιά:

ΓΙΟΛΑΝΤΑ ΤΣΙΑΜΠΟΚΑΛΟΥ (SADAHZINIA)

"Πώς να καταβροχθίσετε ένα ουράνιο τόξο"

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΣΟΦΙΑ ΤΟΥΛΙΑΤΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: «ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ»

Περίληψη: Ολα ξεκινούν όταν ο Γιώργος μαθαίνει από τον μπαμπά του έναν παλιό μύθο: στην άκρη κάθε ουράνιου τόξου, λένε, είναι ένα τσουκάλι γεμάτο χρυσάφι. Αν καταφέρεις να φας το ουράνιο τόξο, ο θησαυρός γίνεται δικός σου για πάντα. Ξαφνικά ο Γιώργος θέλει να καταβροχθίσει ένα ουράνιο τόξο. Μαζί με την αδελφή του ανακαλύπτουν πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά που υπάρχουν στο ψυγείο: κόκκινα, κίτρινα, πορτοκαλί, μοβ, μπλε, πράσινα, άσπρα. Μια ιστορία για τη σωστή διατροφή και την ανεκτίμητη για την υγεία μας αξία των φρούτων και των λαχανικών. - Μία ευκαιρία να διδάξουμε τους μύθους για το ουράνιο τόξο, αλλά να εκμεταλλευτούμε και τη διαθεματικότητα (Φυσική - Βιολογία), αναπτύσσοντας στα παιδιά σωστές βιολογικές και διατροφικές συνήθειες.

το κορίτσι των αστεριών (μύθος από τις Φιλιππίνες)

neraideswalking-on-rainbow μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Κάποτε, ένας αγρότης παρατήρησε ότι ένας τοίχος που είχε χτίσει πριν καιρό δεν γκρεμιζόταν και ο ίδιος, εξαιτίας της παρουσίας του, δεν πάθαινε ποτέ τίποτε και από κανέναν, λες και τον προστάτευε μία ανώτερη δύναμη. Για να λύσει λοιπόν το μυστήριο που πλανιόταν στο μυαλό του και να ικανοποιήσει την περιέργειά του, κάθισε κρυφά ένα βράδυ και περίμενε να δει τι θα συνέβαινε...Αυτό που είδε ήταν εκπληκτικό! Δεν πίστευε στα μάτια του! Οι προστάτες του ήταν τρία κορίτσια των αστεριών! Τρεις μικρές θεές… Τρεις μικρές φτερωτές νεράιδες του ουρανού με φτερά φτιαγμένα από χρυσόσκονη και μετάξυ!

Θαμπώθηκε τόσο πολύ από την ομορφιά του θεάματος που αντίκριζε που ξεχάστηκε και έγινε αντιληπτός από τα κορίτσια... Εκείνα τρόμαξαν τόσο πολύ που το έβαλαν αμέσως στα πόδια πετώντας ψηλά στον ουρανό! Οι δύο κατάφεραν να δραπετεύσουν. Η τρίτη, όμως, η μικρότερη και πιο όμορφη απ' όλες, δεν τα κατάφερε και έμεινε πίσω, γιατί ο αγρότης είχε προλάβει και της είχε κρύψει τα φτερά της… 

Έτσι, αναγκάστηκε να μείνει μαζί με τον αγρότη. Παντρεύτηκαν και έκαναν ένα γιο. Ο καημός του γυρισμού στον ουρανό, όμως, έμενε πάντα ριζωμένος μέσα της και τα αγκάθια των αναμνήσεων τρυπούσαν την καρδιά της...

Μια μέρα, ω του θαύματος, το κορίτσι βρήκε τα χαμένα φτερά της! Χωρίς πολύ σκέψη, τα φόρεσε, πήρε γρήγορα το γιο της στα χέρια και πέταξε για πάντα πίσω στο γαλάζιο και υπέρλαμπρο ουράνιο κόσμο της, που τόσο αγαπούσε και της είχε λείψει αφάνταστα όλα αυτά τα χρόνια… Μαγεμένη και συγκινημένη καθώς ήταν, ξέχασε τελείως τον άνδρα της, που μάταια την περίμενε να γυρίσει στο σπίτι...

Οι Θεοί βλέποντας τα γεγονότα και νιώθοντας οίκτο για τον αγρότη, έχτισαν ένα ουράνιο τόξο-μια σκάλα επικοινωνίας, έτσι ώστε ο θνητός άνθρωπος να μπορεί μερικές φορές το χρόνο να αναρριχηθεί μέχρι τον ουρανό και να επισκεφτεί τη σύζυγο και το γιο του.

Και ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα...

μια ρωγμή στον ουρανό... (κινέζικος μύθος)

nuva-fuxiμύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswikisky-crack

Υπάρχει ένας πολύ παλιός κινεζικός μύθος για το ουράνιο τόξο που μιλάει για το δημιουργό Nüwa - 女娲 . Κάποτε, ο θεός του νερού, ο Gong Gong - 共工 - , από το θυμό του προκάλεσε μία μεγάλη ρωγμή στον ουρανό. O Nüwa, λοιπόν, λέγεται ότι επιδιόρθωσε αυτή τη ρωγμή πετώντας μεγάλους λίθους επάνω της και ουσιαστικά γεμίζοντάς την με αυτούς. Αυτοί οι λίθοι, όμως, δεν ήταν τυχαίοι, αλλά ήταν χρωματιστοί, έχοντας ο καθένας το ένα από τα 7 διαφορετικά χρώματα του ουράνιου τόξου. Έτσι, το πρώτο ουράνιο τόξο δημιουργήθηκε από το λιώσιμο των λίθων των 7 διαφορετικών χρωμάτων μέσα στη ρωγμή του ουρανού με τη συμβολή και τη βοήθεια του Nüwa.

Ποιος ήταν όμως ο Nüwa; Ο Nüwa, λέει ο μύθος ότι ήταν ένα πλάσμα που από τη μέση και πάνω είχε ανθρώπινο σώμα και από τη μέση και κάτω ήταν ερπετό, έχοντας τη μεγάλη ουρά του δράκου ή του φιδιού - πράγμα που συνδέεται άμεσα με το γεγονός ότι οι Κινέζοι πάντα πίστευαν ότι το ουράνιο τόξο σχηματίζεται από ένα δράκο. Για βοηθό του είχε πάντα τον αδερφό του, το Fuxi, ο οποίος είχε ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά και σώμα με το Nüwa.

Τα δύο αδέρφια συνδέονται στην κινεζική μυθολογία με το ουράνιο τόξο και το δευτερεύον ουράνιο τόξο. Το ουράνιο τόξο συμβολίζεται με το Nüwa, ενώ το δευτερεύον με το Fuxi.

ο δράκος του ουράνιου τόξου (λαϊκός θρύλος της Κίνας)

two-head-dragondragon

Το ουράνιο τόξο στην κινεζική κουλτούρα ανέκαθεν συνδεόταν με ένα δράκο ή ένα δράκο με δύο κεφάλια. Το μυθικό Hong (όπως ονομάζεται αυτό το ερπετό) – «ο δράκος του ουράνιου τόξου» έχει πολλούς παραλληλισμούς στο φυσικό κόσμο και τη συγκριτική μυθολογία.

Η εξήγηση είναι σχετικά απλή: Η πεποίθηση των Κινέζων, γυρνώντας πίσω στους αιώνες, είναι ότι η εμφάνιση του Ουράνιου Τόξου είναι το στίγμα και η αιτία της παύσης της βροχής και της επιστροφής στον καθαρό ουρανό και την ξαστεριά. Ο Δράκος, πιστευόταν ότι ανεβαίνοντας στην ανώτερη ατμόσφαιρα, μπορεί να γεννήσει τις βροντές και τις καταιγίδες. Πώς λοιπόν θα ήταν δυνατό να μην μπορεί να γίνει η αιτία να πάψει η βροχή και να σταματήσουν οι βροντές και οι καταιγίδες (αφού ο ίδιος τα δημιουργούσε...), καθαρίζοντας τον μπλε ουρανο;

Μία μικρή σημείωση: Ο Loewenstein (1961) συγκρίνει τους μύθους και θρύλους για το ουράνιο τόξο - ερπετό σε περιοχές όπως η Νοτιοανατολική Ασία, οι χώρες γύρω από τον Ειρηνικό Ωκεανό, η Αυστραλία, η Αφρική και η Νότια Αμερική και καταλήγει:

Μύθοι ενός τεράστιου ουράνιου τόξου - ερπετού συνηθίζεται να απαντώνται σε πρωτόγονες φυλές που κατοικούν σε τροπικά μέρη. Έξω από την τροπική ζώνη, η έννοια του ουράνιου τόξου – ερπετού είναι δύσκολο να συναντηθεί. Αυτό επισημαίνει το γεγονός ότι ο μύθος έχει μεγάλη πιθανότητα να είναι στενά συνδεδεμένος με την εμφάνιση και τη γεωγραφική κατανομή μιας συγκεκριμένης οικογένειας φιδιών, που περιλαμβάνει τα μεγαλύτερα σε μέγεθος φίδια που υπάρχουν στον πλανήτη, δηλαδή τον Πύθωνα και το Βόα.

ουράνιο τόξο - κακός οιωνός...

Αν και πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί πίστευαν ότι το ουράνιο τόξο ήταν καλός οιωνος, οι Κινέζοι το έβλεπαν ως οιωνό μετεωρολογικών καταστροφών. Αυτό συνέβαινε επειδή το ουράνιο τόξο εμφανιζόταν πάντα μετά από βροχή. ΟιHuainanzi (φιλόσοφοι από το Χουαϊνάν) αναφέρουν ότι ουράνια τόξα και κομήτες ήταν προειδοποιήσεις από τον ουρανό (Tian) και το Θεό. Επίσης, σε πολλά κλασσικά κινεζικά κείμενα χρησιμοποιείται η φράση “Baihong Guan ri” - 白虹贯日 - , δηλαδή «Το φωτεινό ουράνιο τόξο φοβίζει τον ήλιο», ενώ σε άλλα, το ουράνιο τόξο αποτελεί ακόμη και προάγγελο δολοφονίας. Αναφορές υπάρχουν στα λογοτεχνικά κείμενα του Zhanguoce (ρεύμα κινεζικής λογοτεχνίας που ανθεί τον 3ο έως τον 1ο αιώνα π.Χ.), όπου για παράδειγμα ένας στίχος λέει: “A white halo pierced the sun” – «Ένα λευκό φωτοστέφανο τρύπησε τον ήλιο». 

Μια αξιοσημείωτη εξαίρεση σε όλες αυτές τις μαύρες εννοιολογήσεις του ουράνιου τόξου είναι ο Mengzi (Κινέζος φιλόσοφος), ο οποίος χρησιμοποιεί το “yunni” - 云霓 – «σύννεφο και ουράνιο τόξο» για να περιγράψει το θρυλικό βασιλιά Tang of Sang (ο πρώτος χρισμένος βασιλιάς της δυναστείας των Σανγκ στην κινεζική ιστορία). Οι άνθρωποι προσέβλεπαν σε αυτό το βασιλιά, όπως προσβλέπουν όλοι σε μια εποχή μεγάλης ξηρασίας στα σύννεφα και τα ουράνια τόξα. 

Πότε εμφανίζονται τα ουράνια τόξα;

Σύμφωνα με το κινεζικό Yueling - 月令 – («Μηνιαίες προσταγές»: αποτελεί τμήμα του βιβλίου των κανόνων των Κινέζων, του Liji), τα ουράνια τόξα εμφανίζονται μόνο κατά τη διάρκεια του μισού έτους. Τον τελευταίο μήνα της άνοιξης, «οι τυφλοπόντικες μετασχηματίζονται σε ορτύκια. Τα ουράνια τόξα αρχίζουν να εμφανίζονται». Τον πρώτο μήνα του χειμώνα, «οι φασιανοί μπαίνουν στο νερό και γίνονται μεγάλα μαλάκια. Τα ουράνια τόξα είναι κρυμμένα και δεν εμφανίζονται»...

Ngalyod - το φίδι ουράνιο τόξο (μύθος της Αυστραλίας)

μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswikiμύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswikiμύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Το Ngalyod, γνωστό και ως Almudj - το φίδι ουράνιο τόξο - ήταν και είναι ακόμη και σήμερα για κάποιους Αυστραλούς ένα τεράστιο πλάσμα που στην ουσία αποτελεί το δημιουργό της φύσης. Ανοίγει διόδους μέσα από βράχους, γκρεμίζει βουνά, δίνει σχήμα στη γη και δημιουργεί ακόμη και τρύπες μέσα στο νερό! Μία από τις ιδιότητές του είναι να φέρνει γρηγορότερα την υγρή εποχή, αναγκάζοντας όλες τις μορφές ζωής να γονιμοποιηθούν και να πολλαπλασιαστούν.

Εμφανίζεται στον ουρανό υπό μορφή ουράνιου τόξου. Αλλά είναι επίσης και ένα από τα πιο φοβισμένα πλάσματα που εξαιτίας του φόβου του μπορεί να γίνει πολλές φορές επικίνδυνο... Καθένας που έχει παραβεί οποιοδήποτε νόμο του ή θα το πειράξει, μπορεί να πνιγεί μέσα στις πλημμύρες και τους κατακλυσμούς που θα προκαλέσει!

Πολλοί πιστεύουν ότι το φίδι ουράνιο τόξο ζει ακόμα στα βάθη μιας λίμνης κάτω από έναν καταρράκτη και περιμένει με υπομονή τη μεγαλειώδη ανάδυσή του..

Χώρες στις οποίες ακόμη και σήμερα βιώνει ο μύθος του ουράνιου τόξου - φιδιού είναι η Ισημερινή Αφρική και η Βραζιλία. Σε γενικές γραμμές, όμως συναντιέται σε αρκετές χώρες του κόσμου και σε αρκετούς ιθαγενείς πληθυσμούς.

το ουράνιο μονοπάτι... (θρύλος Ινδών Ιθαγενών της Αμερικής)

Οι Ινδοί ιθαγενείς της Αμερικής πίστευαν ότι ο ουρανός ήταν κάτι παρόμοιο με τη δική τους γη. Τον φανταζόταν ως ένα πλούσιο και γενναιόδωρο έδαφος όπου για πολλά χρόνια - περισσότερα από της γής - ευημερούσαν ζώα και άνθρωποι. Έβλεπαν τον Ήλιο και τη Σελήνη ως έναν άνδρα και μία γυναίκα, ένα παντρεμένο ζευγάρι που κατέβηκε στη γη μέσω ενός ανοίγματος στον ουρανό και επέστρεψε πίσω μέσω μιας άλλης τρύπας σε μια καλύτερη γη κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Ο Heng, ο θεός των κεραυνών, εξαγριώθηκε με τον Ήλιο, καθώς έβλεπε τη Σελήνη να αδυνατίζει, να γίνεται όλο και πιο λεπτή και στο τέλος να χάνεται και να ξεθωριάζει μακριά. Πίστευε ότι ο Ήλιος κακομεταχειριζόταν και κακοποιούσε την όμορφη νύφη και έτσι έριξε ένα τεράστιο μαύρο σύννεφο μπροστά στο φωτεινό πρόσωπό του. Η θερμότητα από το πρόσωπο του Ήλιου έλιωσε το σύννεφο και το αποτέλεσμα ήταν ένα όμορφο και μεγαλόπρεπο ουράνιο τόξο! 

animals-rainbow μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Όταν τα ζώα είδαν το πελώριο ουράνιο τόξο και όλα του τα χρώματα, πίστεψαν ότι αποτελεί μια γέφυρα προς την πανέμορφη γη του ουρανού, αυτήν που πάντα ονειρευόταν! Πήγαν, λοιπόν, στο βασιλιά τους, τη γριά χελώνα, και μαζί της έκαναν επίκληση στους θεούς να τους αφήσουν να ανέβουν και να διασχίσουν το μονοπάτι. Η Γριά Χελώνα τους προειδοποίησε για τον πιθανό κίνδυνο αυτού που πάνε να κάνουν, αλλά τα ζώα μέσα στον ενθουσιασμό τους την αγνόησαν. Δε συνειδητοποίησαν ότι τη στιγμή που η βροχή θα σταματούσε, το ουράνιο τόξο θα έπαυε να υπάρχει, θα εξαφανιζόταν και αυτά θα έμεναν στον ουρανό χωρίς να υπάρχει δρόμος επιστροφής.

Και όντως! Η βροχή σταμάτησε, το νερό της το ήπιε η γη και τα ζώα παρέμειναν φυλακισμένα στον ουρανό... Η φυλή των Ινδών τότε παρακάλεσε τους θεούς να ζωγραφίσουν τα σώματα των ζώων που χάθηκαν στον ουρανό και να τα κάνουν αστέρια. Μερικοί από τους αστερισμούς είναι ακόμα και σήμερα γνωστοί για τα σχήματα των ζώων που εκπροσωπούν.

η μητέρα Βροχή και το ουράνιο τόξο... (αφρικανικό λαϊκόπαραμύθι) 

Rain-with-rainbowμύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswikistorm-thunders

Ζούσε κάποτε στον ουρανό μια όμορφη γυναίκα που ονομαζόταν Βροχή. Φορούσε ένα ουράνιο τόξο γύρω από τη μέση της και ήταν παντρεμένη με το Δημιουργό της γης. Το ζευγάρι είχε αποκτήσει τρεις πανέμορφες κόρες. Όταν η μεγαλύτερη κόρη ενηλικιώθηκε ζήτησε την άδεια από τη μητέρα της για να κατέβει στη γη. Η μητέρα της διστακτικά της έδωσε την άδεια, αλλά μόλις η κόρη έφτασε στη γη, παντρεύτηκε ένα κυνηγό και δε γύρισε ποτέ πίσω...

Εντωμεταξύ, όσο η μεγάλη κόρη παρέμενε στη γη, η Βροχή γέννησε ένα ακόμη παιδί. Αυτή τη φορά ήταν αγόρι και το ονόμασε Son-eib. Όταν ο Son-eib έφτασε στην κατάλληλη ηλικία, οι αδερφές του ρώτησαν τη μητέρα Βροχή αν θα μπορούσαν να τον πάρουν κάτω στη γη για να δει τον κόσμο. Με το φόβο ότι θα τους χάσει και αυτούς όπως τη μεγάλη της κόρη, η Βροχή αρνήθηκε. Τότε, ένας φίλος, ο Λύκος, στον οποίο άρεσαν οι δύο κόρες της Βροχής, είπε ότι θα συνοδεύσει τα παιδιά εκείνος έως τη γη και θα τα φροντίσει με τον καλύτερο τρόπο. Ο πατέρας πίστεψε αυτό το κακό τέρας και έδωσε τελικά την άδειά του...

Μόλις έφτασαν στη γη πήγαν σε ένα χωριό. Μια γυναίκα από το χωριό είδε τον Son-eib και της φάνηκε οικεία και γνωστή φυσιογνωμία. Προσέφερε σε όλους τρόφιμα και ο Λύκος τα δέχτηκε χωρίς δεύτερη κουβέντα. Όλοι έφαγαν από το φαγητό, εκτός από τον Son-eib, ο οποίος έφυγε και πήγε να καθίσει στο γρασίδι μόνος του. Ενώ καθόταν σκεφτικός, έπιασε ένα μικρό κόκκινο πουλί και το έκρυψε κάτω από το παλτό του.

Εκείνο το βράδυ η γυναίκα τους προσέφερε καταφύγιο στο σπίτι της, μόνο που ο Λύκος δεν επέτρεψε στο αγόρι να κοιμηθεί μέσα στο σπίτι. Το έβγαλε έξω και το έβαλε για ύπνο στη μικρή καλύβα της αυλής. Ενώ όλοι κοιμόντουσαν, ο Λύκος πήγε και φώναξε όλους τους κακοποιούς του χωριού για να βάλουν φωτιά στην καλύβα και να κάψουν το μικρό παιδί. Ωστόσο, το μικρό, κόκκινο πουλάκι κατάφερε να διαφύγει, να πετάξει στον ουρανό και να πάει στη μητέρα του, τη Βροχή.

Μόλις το πουλί είπε στη Βροχή και τον άντρα της τι είχε συμβεί έγιναν και οι δύο έξαλλοι από το θυμό τους! Λίγο αργότερα, οι κάτοικοι του χωριού είδαν μια μεγάλη καταιγίδα με ένα ουράνιο τόξο γύρω από τη μέση της να τους πλησιάζει γρήγορα. Κεραυνοί αρχίσαν να πέφτουν γύρω τους. Ο Λύκος και οι συνεργάτες του χτυπήθηκαν και σκοτώθηκαν. Στη συνέχεια, μια ισχυρή φωνή ήρθε από τον ουρανό λέγοντας: «Μη σκοτώνετε τα παιδιά του ουρανού!».

Από τότε, τα μέλη κάποιων φυλών της Νότιας Αφρικής, όταν βλέπουν ένα ουράνιο τόξο, φοβούνται τόσο πολύ, που χτυπούν τις ράβδους τους στο χώμα και του φωνάζουν για να το τρομάξουν και να φύγει!

η κόρη του ουράνιου τόξου (χαβανέζικος μύθος)

rainbow_godess μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswikiμύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Η Kahalaopuna (ή Kahala) ήταν ένα κορίτσι το οποίο γεννήθηκε από το θεϊκό άνεμο και τη βροχή της κοιλάδας Manoa. Για αιώνες, η κοιλάδα είχε θεωρηθεί ως το βασιλικό ανάκτορο των ουράνιων τόξων, όπου μπορούσε κανείς να δει το πεντάμορφο κορίτσι να παίζει οπουδήποτε το φως του ήλιου ή του φεγγαριού άγγιζε το θολό τοπίο της βροχής. Οι ιθαγενείς της κοιλάδας συχνά φώναζαν την Kahala «Κόρη του Ουράνιου Τόξου – Rainbow Maiden».

Με την Kahala ήταν ερωτευμένοι δύο αρχηγοί. Ο ένας ήταν ο αρχηγός του Waikiki και ο άλλος του Kamoilili. Το μόνο που θέλανε και οι δύο άνδρες ήταν να πάρουν την Kahala στο σπίτι τους και τα χρώματα του ουράνιου τόξου να βρίσκονται πάντα πάνω από αυτό.

Ο Kauhi, ο αρχηγός του Waikiki, ήταν ένας μοχθηρός και ζηλιάρης άνθρωπος. Φοβερά εξαγριωμένος με την Kahala και την αγάπη που έδειχνε στον αρχηγό του Kamoilili, τη σκότωσε και την έθαψε εκεί όπου κανείς δεν επρόκειτo να τη βρει. Παρόλα ταύτα, το πνεύμα του κηδεμόνα της Kahala, η κουκουβάγια, έσκαψε στο χώμα μέχρι να ανακαλύψει το σώμα της και να το ενώσει ξανά με την ψυχή της. Ο Kauhi, μαθαίνοντας όλα αυτά, ξανασκοτώνει την Kahala και τη θάβει ξανά. Η κουκουβάγια, ακολούθως, της αποκαθιστά ξανά τη ζωή. Αυτός ο κύκλος συνέβη πολλές φορές μέχρι που στο τέλος, ο πρώτος επέλεξε για το σώμα της Kahala μια τοποθεσία ταφής κάτω από τις ρίζες ενός μεγάλου δέντρου.

Η κουκουβάγια μάταια προσπαθούσε να ξεθάψει το σώμα της Kahala. Οι ρίζες του δέντρου ήταν τόσο ισχυρές που δε γινόταν να μετακινηθούν. Μετά από ένα χρόνο, η κουκουβάγια αποφάσισε ότι είχε πια περάσει πολύς καιρός και το πνεύμα της Kahala σίγουρα θα είχε αποδημήσει στο θεό Po και τον κάτω κόσμο, και έτσι εγκατέλειψε τις προσπάθειες. Το πνεύμα της Kahala αναζητούσε μανιωδώς κάποιον που θα μπορούσε να της αποκαταστήσει το σώμα.

Το πνεύμα και το σώμα της Kahala ήταν για τόσο μεγάλο διάστημα χωρισμένα, έτσι ώστε ο θάνατος είχε αρχίσει να την τυλίγει. Είχε σχεδόν χάσει την ελπίδα της όταν ο Mahana, ο αρχηγός του Kamoiliili έφτασε στο μέρος! Ο Mahana μπορούσε να αισθανθεί την απόγνωση του πνεύματος γύρω του. Άφησε λοιπόν το φάντασμα να τον οδηγήσει στο μεγάλο δέντρο, όπου βρήκε τη γη διαταραγμένη στη μέση των ριζών. Έκοψε τις ρίζες και έσκαψε έως ότου αποκάλυψε το κακοποιημένο σώμα της αγαπημένης του Kahala. Αν και νεκρή, ο Mahana είχε μια ελπίδα ότι το πνεύμα της μπορεί ακόμη να γυρίσει στο σώμα και τη μετέφερε στο μεγαλύτερο αδερφό του, τον ξακουστό ιερέα Kahuna.

Ο ισχυρός Kahuna έλεγε ωδές και προσευχόταν. Ολόκληρη τη νύχτα επικαλέστηκε και χρησιμοποίησε όλη τη δύναμη, τις δεξιότητες και την πείρα του για την αποκατάσταση της Kahala, αλλά απέτυχε τελείως. Πάνω στην απόγνωσή του, κάλεσε τα πνεύματα δύο αδελφών που ήταν προστάτες της οικογένειάς του. Οι αδελφές βρήκαν το πνεύμα της Kahana και το κατεύθυναν πίσω στο σώμα της, ενώ ο Kahuna έλεγε μυστηριακές προσευχές για την αποκατάσταση της ζωής. Η Kahala ξαναγύρισε στη ζωή και την παλιά της ομορφιά και η αγάπη της με τον Mahana γινόταν όλο και πιο βαθιά και έντονη.

Ωστόσο, η Kahala δε θα μπορούσε να είναι ποτέ ασφαλής όσο ζούσε ο Kauhi, γι’ αυτό ο Mahana επινόησε ένα σχέδιο για την καταπολέμησή του. Ανάγκασε τον Kauhi να παραδεχθεί ότι είχε σκοτώσει το κορίτσι του ουράνιου τόξου, την Kahala και ακολούθως του δήλωσε ότι η Kahala ζει και βρίσκεται στο σπίτι του. Ο Kauhi ήταν τόσο σίγουρος ότι η Kahala ήταν νεκρή, που αμφισβητώντας το Mahana, του ζήτησε να παρουσιάσει την Kahala μπροστά στον παππού της, τον Akaaka, το θεό των βουνών. Εάν αποδεικνυόταν σωστός ο Mahana, θα ψηνόταν στο φούρνο ζωντανός ο Kauhi, εάν αποδεικνυόταν το αντίθετο, θα συνέβαινε το ίδιο στο Mahana. Ο Mahana αποφάσισε ότι η πρόταση του Kauhi ήταν πολύ πιο ευνοϊκή από ό,τι περίμενε και έτσι γρήγορα συμφώνησε.

Ήταν τόσος ο ενθουσιασμός του Mahana και τόσο εύκολη η συμφωνία του, που ο Kauhi άρχισε να γίνεται καχύποπτος και να σχεδιάζει τρόπους, έτσι ώστε να μην εξαπατηθεί. Το πρώτο που έκανε με τη βοήθεια και τις οδηγίες των σοφών της οικογενείας του ήταν να στήσει μια δοκιμασία για την ανίχνευση φαντασμάτων. Σκόρπισε στο δρόμο από τον οποίο θα περνούσε η Kahala και εκεί που θα καθόταν για να κριθεί η γνησιότητα της ζωντανής ύπαρξής της σταευαίσθητα φύλλα του φυτού πίθηκος. Το ανθρώπινο πόδι, πατώντας πάνω σε αυτά τα φύλλα γεμίζει πληγές και μόλωπες, ενώ αντίθετα το πνεύμα μένει ανενόχλητο.

Η ημέρα της κρίσης έφτασε και ο φούρνος ήταν έτοιμος για τη θυσία. Ο Akaaka, ο Kauhi και ο Mahana ήταν εκεί και περίμεναν να παρακολουθήσουν την παρθενική της άφιξη της Kahala. Η Kahala, με τη βοήθεια των πνευμάτων πέρασε επιτυχώς τη δοκιμασία με τα φύλλα πιθήκου. Ζητήθηκε όμως από την Kahala και μία δεύτερη δοκιμασία για να πιστούν όλοι ότι ήταν ζωντανή και όχι πνεύμα[…].Τελικά, όλοι οι άπιστοι τιμωρήθηκαν γι’ αυτά που είχαν κάνει και ο Kauhi πολύ περισσότερο, αφού θυσιάστηκε και ψήθηκε ζωντανός πληρώνοντας για τα εγκλήματά του. Όλη του η περιουσία δόθηκε στο Mahana και την Kahala που έζησαν πολλά χρόνια με ένα ουράνιο τόξο πάνω από τη στέγη του σπιτιού τους.

η γέφυρα - ουράνιο τόξο (θρύλοι από Γκουάμ και Γερμανία)

Veronica μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Βίβλος - Παλαιά & Καινή Διαθήκη... "ουράνιο τόξο - συμφωνίαειρήνης" (Ευρώπη)

noe-arcμύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Η πιο γνωστή εμφάνιση και παρουσίαση του ουράνιου τόξου στην Ευρώπη γίνεται στη Βίβλο, όπου το ουράνιο τόξο αποτελεί το σημάδι και την απόδειξη της συμφωνίας του Θεού και του Νώε μετά τον κατακλυσμό – «Το τόξον μου», είπε, «τίθημι εν τη νεφέλη και έσται εις σημείον διαθήκης ανά μέσον εμού και της γης» (Γένεση: 9.13). Στη συμφωνία αυτή Θεού και ανθρώπων, ο Θεός υπόσχέθηκε ότι δεν θα υπάρξει άλλη πλημμύρα για να καταστρέψει τη γη και ότι όλα πλέον θα κυλούσαν ομαλά. Όταν το ουράνιο τόξο εμφανίζεται πέρα από τα σύννεφα, ο Θεός υπενθυμίζει αυτή τη συμφωνία και την προστασία που πλέον παρέχει ο ίδιος στο ανθρώπινο γένος - το γένος των θνητών - από καταστροφές και καταποντισμούς. Αναγγέλει κατά κάποιον τρόπο τη νέα εποχή χάριτος και ειρήνης του πλάσματος με τον Πλάστη του. 

Τι είναι, όμως, το ουράνιο τόξο, που συχνά είναι ορατό μετά από απότομη και δυνατή βροχή κατά τη χριστιανική θρησκεία; Δεν είναι τίποτε άλλο από το νερό και τον ατμό της γης. Είναι ένα σύμβολο της Βαπτίσεως του Χριστού. Με τη Βάπτιση ο άνθρωπος αποκτά την ειρήνη με το Θεό και τη θεία αρετή. Το νερό του ουράνιου τόξου είναι σύμβολο φανερό του αγιασμένου ύδατος της Βαπτίσεως και ο ατμός είναι τύπος της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος. Μια μοναδική και ενάρετη αντιστοιχία ουράνιου τόξου και θείας χάρης και αγιοσύνης που υπερβαίνει τα όρια του απτού και πραγματικού.

μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswikijesus-rainbowgod-throws-thunders

Όταν βλέπουμε σήμερα ένα ουράνιο τόξο, μας φαίνεται οικείο και φυσιολογικό, όμως πρέπει να σκεφτούμε ότι ο Νώε και η οικογένειά του ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που το έβλεπαν για πρώτη φορά και αυτό πρέπει να ήταν ένα μοναδικό και εκπληκτικό θέαμα γι’ αυτούς..! Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, πολλές φορές ζητούμε από το Θεό να θυμηθεί τη συμφωνία αυτή που έκανε με τους ανθρώπους. «Οδηγησέ με στην αλήθεια σου. Οι δρόμοι σου, Κύριε, είναι η αγάπη και η αλήθεια σε εκείνους οι οποίοι τηρούν το σύμφωνό σου…». Ωστόσο, στη Βίβλο δεν έχει βρεθεί αναφορά στα χρώματα του ουράνιου τόξου ή τον αριθμό τους.

Η αναφορά στο ουράνιο τόξο από την Παλαιά Διαθήκη είναι τόσο ασαφής και τόσο μπερδεμένη, που δηλώνει ταυτόχρονα την οργή και το έλεος του Θεού. Υπάρχει, επίσης, μια εικόνα του τόξου του Θεού μέσω του οποίου στέλνει βέλη στη γη για να τιμωρήσει τους αμαρτωλούς, τους άπιστους και αυτούς που δεν ακολουθούν την εντολή του. Αυτή ακριβώς η αναπαράσταση του Θεού στην Παλαιά Διαθήκη μπορεί να εξηγηθεί από την προγενέστερη Εβραϊκή μυθολογία, κατά την οποία το ουράνιο τόξο ήταν συνδεδεμένο με το τόξο και οι αστραπές με τα βέλη του. Μία ανάλογη εικόνα υπάρχει και επικρατεί σε μύθους των Αράβων και πολλών αφρικανικών φυλών.

Στην Καινή Διαθήκη το ουράνιο τόξο εμφανίζεται σε μια νέα σχέση. Είναι το σύμβολο του συμφώνου μεταξύ Θεού και ανθρώπων, το οποίο έχει διευρυνθεί με το Χριστό ως ιδρυτή του νέου συμφώνου. «Και αυτός που κάθεται είναι όμοιος στη θέα με το λίθο ίασπη και το σάρδιο. Και ουράνιο τόξο είναι κυκλικά στο θρόνο, που είναι όμοιος στη θέα με σμαράγδι...». (Aποκάλυψη: 4.3). Όπως επίσης και «Eίδα κατόπιν έναν άλλο δυνατό άγγελο να κατεβαίνει από τον ουρανό. Ήταν περιβλημένος με νεφέλη και το ουράνιο τόξο ήταν πάνω στο κεφάλι του. Σαν τον ήλιο ήταν το πρόσωπό του και τα πόδια του σαν πύρινες κολόνες!». (Αποκάλυψη: 10.1).

Ίριδα... η πολύχρωμη αγγελιοφόρος (ελληνική μυθολογία)

Ίριδα: η πολύχρωμη Αγγελιοφόρος των Θεών του Ολύμπου. Τα στοιχεία που γνωρίζουμε γι' αυτήν είναι ότι ανήκε στις δευτερεύουσες θεότητες και ήταν μέλος της ακολουθίας των δώδεκα Θεών, όπως ο Ερμής. Κόρη του Θάμαντα και της Ωκεανίδας Ηλέκτρας, φτερωτή και ορμητική σα θύελλα μετέφερε τις ειδήσεις μεταξύ Θεών και άλλων Θεών ή ανθρώπων.

Με την ορμή της βροχής έφθανε από τον Όλυμπο στη γη ή στη θάλασσα προκειμένου να παρακολουθήσει και να βοηθήσει την επίτοκο Λητώ όταν κατ'επιταγή της ζηλότυπης Ήρας «ουδείς τόπος φωτιζόμενος από τον Ήλιο» τη δεχόταν. Η Ελληνική Μυθολογία επιβεβαιώνει πως τα χρώματα προϋπήρχαν του φωτός και ότι χάρη στην επέμβαση της Ίριδας γεννήθηκε ο λαμπερός νέος θεός. Όταν δηλαδή οι άλλες θεές, στείλανε την Ίριδα με ένα εννιάπηχο κόσμημα.

Ο Όμηρος, πρώτος, με τη λέξη «ίρις» ονόμασε το φυσικό φαινόμενο της εμφάνισης του ουράνιου τόξου στον ουρανό. Άλλωστε, ο δρόμος που ακολουθούσε στον ουρανό για να μεταφέρει τα μηνύματα των Θεών χαρασσόταν επτάχρωμος και ήταν η καμπύλη του ουράνιου τόξου - ο δρόμος που συνδέει γη και ουρανό και αέρα με θάλασσα. Η λέξη ίρις, επίσης, σήμερα γνωρίζουμε ότι σημαίνει «μάτι του ουρανού». Ήταν το όνομα που δόθηκε στη θεά , σε ενα λουλούδι και στην ίριδα που περιβάλλει την κόρη των ματιών μας (που όπως γνωρίζουμε μπορεί να πάρει διάφορα χρώματα...).

Προτεινόμενο βιβλίο για τα παιδιά: 

«Τα χρώματα της Ίριδας»

Μάνια Καπλάνογλου

Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα, 2001

colors-iris μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Περίληψη: Την ιστορία της δημιουργίας του ουράνιου τόξου θα τη βρούμε σε έναν αρχαίο ελληνικό μύθο που μας μιλά για την Ίριδα, τη μικρή φτερωτή θεά-αγγελιαφόρο των θεών. Η Ίριδα έμοιαζε με τους δικούς μας ταχυδρόμους, μόνο που αντί για σάκο κρατούσε κηρύκειο και αντί για παπούτσια φορούσε φτερωτά σανδάλια. Αυτή τη φορά η μικρή φτερωτή θεά έπρεπε να σώσει μια όμορφη πόλη, την Αθήνα, από τη μανία του Ποσειδώνα. Όμως χρειαζόταν ένα δρόμο για τα ατέλειωτα και δύσκολα ταξίδια της. Τότε, δυο άνεμοι, ο Βορέας και ο Νοτιάς, αποφάσισαν να της κάνουν ένα δώρο: ένα δρόμο ίσιο, φωτεινό και πολύχρωμο, που θα ένωνε τη γη με τον ουρανό. Έτσι, γεννήθηκε το ουράνιο τόξο με τα εφτά χρώματά του.

το ουράνιο τόξο που... ρουφάει νερό και ανθρώπους... (γερμανική & αμερικανική μυθοπλασία)

Τέλος, εξαιρετικά διαδεδομένος σε πολλές χώρες του παγκόσμιου στερεώματος είναι ο μύθος του ουράνιου τόξου που πίνει το νερό της γης! Σύμφωνα με αυτόν, το ουράνιο τόξο ρουφά από το σημείο που ακουμπάει στη γη το νερό μέχρι τον ουρανό, από όπου θα πέσει ξανά κάτω στη γη από οποιοδήποτε σημείο - από τους ποταμούς, τις λίμνες, τα πηγάδια κτλ.

Αυτός ο μύθος συνοδεύεται πάντα με τον κίνδυνο το ουράνιο τόξο να ρουφήξει μαζί με το νερό τα ψάρια και κάθε είδους άλλα πράγματα και όντα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων. Στη Γερμανία για παράδειγμα, λέγεται ότι το ουράνιο τόξο ρούφηξε ένα βοσκό με ολόκληρο το κοπάδι του με τα πρόβατα και στην Αμερική έναν ψαρά με τη βάρκα του!

επιστημονική εξήγηση

Το φως έχει διαφορετικά χρώματα!

Το άσπρο φως του ήλιου (όπως έδειξε ο Ισαάκ Νεύτων) αποτελείται από όλα τα χρώματα του φάσματος. Αυτό μπορείτε εύκολα να το διαπιστώσετε αν βάλετε το φως του ήλιου να περάσει μέσα από ένα πρίσμα. Κ άθε χρώμα του φάσματος (κόκκινο - πορτοκαλί - κίτρινο - πράσινο - μπλε – μοβ ..κ.ά..) ξεχωρίζει από το άλλο εξαιτίας του διαφορετικού μήκους κύματος του φωτός που αντιστοιχεί σε αυτό. 

Δεν είναι όλο το φάσμα του φωτός ορατό από το ανθρώπινο μάτι. Το ορατό φάσμα είναι αυτό ανάμεσα από τα 720 nm και τα 380 nm. Μέσα σε αυτό το φάσμα υπάρχουν όλα τα χρώματα που μπορεί να αντιληφθεί ο άνθρωπος. Στη μια άκρη του φάσματος με το μικρό μήκος κύματος συναντάμε το μοβ χρώμα (ιώδες) ενώ στην άλλη άκρη του φάσματος με το μεγάλο μήκος κύματος συναντάμε το κόκκινο (ερυθρό). Ανάμεσά τους βρίσκονται όλα τα υπόλοιπα χρώματα. 

orato-fasmaeye-and-colors

Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας του ματιού αντιδρά κυρίως σε τρεις αποχρώσεις, στο κόκκινο (Red), το πράσινο (Green) και το μπλε (Blue). Οι συνδυασμοί των ερεθισμάτων που προκαλούν αυτές οι αποχρώσεις δημιουργούν και τα υπόλοιπα χρώματα.

Τι είναι ανάκλαση του φωτός; 

«Ανάκλαση του φωτός ονομάζουμε την αλλαγή της πορείας του φωτός μέσα σ’ ένα μέσο, όταν το φως συναντά την επιφάνεια ενός σώματος.»

anaklasianaklasi-sti-fysh

Όταν κοιτάζουμε τον εαυτό μας σε ένα καθρέφτη στα μάτια μας φτάνει η εικόνα του ειδώλου μας για το λόγο ότι το φως ανακλάται στην επιφάνεια του κι επιστρέφει στα μάτια μας. Βέβαια, όλοι οι καθρέφτες δεν είναι επίπεδοι κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα είδωλα να μην έχουν πάντα τη συμβατική μορφή του αντικειμένου που εικονίζουν. Με απλά λόγια κάποιοι καθρέφτες παραμορφώνουν τα σώματα που εικονίζουν. Έχετε καθρεφτιστεί ποτέ στα γυαλιά του φίλου σας; Πώς σας φαίνεται το είδωλό σας;

Υπάρχουν περιπτώσεις που όλη η ποσότητα του προσπίπτοντος φωτός ανακλάται (με γωνία πρόσπτωσης ίση με τη γωνία ανάκλασης). Στην καθημερινή ζωή όμως δεν έχουμε αυτές τις τέλειες επιφάνειες ανάκλασης. Έτσι τις περισσότερες φορές το φως ανακλάται όχι στην καθορισμένη γωνία πρόσπτωσης, αλλά σε διάφορες κατευθύνσεις. Όλα τα σώματα ανακλούν φως (οι άνθρωποι, τα ζώα, τα κτήρια, τα αυτοκίνητα κ.λπ.) είτε αυτό είναι το φυσικό φως του ήλιου είτε είναι η λάμπα του σπιτιού μας. Έτσι, στην πραγματικότητα μιλάμε για δύο ειδών ανακλάσεις: την ολική ανάκλαση, όπως στην περίπτωση του καθρέφτη ή τη διάθλαση στις υπόλοιπες και πιο κοινές περιπτώσεις. 

Η ανάκλαση γύρω μας (σε οποιαδήποτε μορφή της) συμβαίνει καθημερινά και είναι φαινόμενο που μας μαγεύει και μας συνεπαίρνει! 

Τι είναι διάθλαση του φωτός; 

briken_pencilspoon-in-waterfish

«Διάθλαση του φωτός ονομάζουμε το φαινόμενο κατά το οποίο, όταν λεπτή παράλληλη δέσμη φωτεινών ακτινών συναντά τη διαχωριστική επιφάνεια δύο διαφορετικών διάφανων μέσων, τότε ένα μέρος της μπαίνει στο δεύτερο μέσο, αλλάζοντας ταυτόχρονα διεύθυνση διάδοσης.». Η διάθλαση, επίσης, θα μπορούσε να οριστεί απλά ως η απόκλιση μιας ακτίνας φωτός από την πορεία της όταν το φως διέρχεται από ένα μέσο σε ένα άλλο (διαφορετικής πυκνότητας).

Όταν το φως αλλάζει μέσο διάδοσης, αλλάζει ταχύτητα - από ένα λιγότερο πυκνό υλικό, όπως ο αέρας, σε ένα περισσότερο πυκνό, όπως το νερό, η ταχύτητα του φωτός μειώνεται και αντιστρόφως. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το φως να αλλάζει πορεία - το πόσο αποκλίνει από την πορεία του εξαρτάται από το υλικό που βρισκόταν και το υλικό στο οποίο θα βρεθεί. Γι’ αυτό το λόγο η διάθλαση του φωτός είναι υπεύθυνη για πολλές οφθαλμαπάτες.

Στις διπλανές εικόνες το μολύβι και το κουτάλι, μέρος των οποίων βρίσκεται εντός του νερού, φαίνεται να είναι λυγισμένα και μεγεθυμένα. Το φως περνάει από ένα πυκνότερο μέσο, το νερό, σε ένα αραιότερο, τον αέρα, με αποτέλεσμα να αποκλίνει από την πορεία του. Είναι μια κοινή οφθαλμαπάτη της καθημερινής μας ζωής.

Στο φαινόμενο της διάθλασης οφείλεται ο αντικατοπτρισμός στην έρημο και το γεγονός ότι το βάθος της θάλασσας φαίνεται, αν το κοιτάξουμε από την επιφάνεια, πολύ μικρότερο απ’ ότι είναι. Επίσης, για τον ίδιο λόγο τα σώματα που βρίσκονται μέσα σε δοχεία που περιέχουν κάποιο διαφανές υγρό φαίνονται πιο ψηλά απ’ ότι στην πραγματικότητα είναι.

Έχοντας υπόψιν όλα τα παραπάνω... πώς βλέπει άραγε ο υδάτινος κόσμος (δηλαδή τα γνωστά σε όλους μας ψάρια); Βλέπει με τη βοήθεια της διάθλασης του φωτός τα αντικείμενα της ατμόσφαιρας, απλά όχι στην κανονική τους θέση και με το κανονικό τους σχήμα.

Τι είναι το Ουράνιο Τόξο;

rainbow-waterfallsun-opposite-rainbowμύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Το ουράνιο τόξο αποτελεί μία από τις πιο θεαματικές παραστάσεις του φωτός που μπορεί να παρατηρήσει ο άνθρωπος επάνω στη γη. Πράγματι, το παραδοσιακό ουράνιο τόξο προκύπτει από το φως του ήλιου, το οποίο αναλυόμενο στα χρώματα του φάσματος του ορατού φωτός εκτρέπεται στο μάτι του παρατηρητή από τα σταγονίδια νερού. Η λέξη «τόξο» στο ουράνιο τόξο περιγράφει το γεγονός ότι αυτό αποτελείται από μια ομάδα σχεδόν κυκλικών τόξων χρωμάτων που έχουν όλα ένα κοινό κέντρο.

Το ουράνιο τόξο δε φαίνεται μόνο στον ουρανό, αλλά και στον αέρα, δίπλα μας, κάθε φορά που υπάρχουν σταγόνες νερού που φωτίζεται από τον ήλιο. Για παράδειγμα, ουράνιο τόξο μπορούμε να δούμε σε μια βρύση που τρέχει, στα σταγονίδια από το αυτόματο πότισμα, σε καταρράκτες κτλ. Συνεπώς, αυτό που συμπεραίνουμε είναι ότι ένα ουράνιο τόξο προκύπτει τελικά από τον τρόπο με τον οποίο οι ακτίνες του φωτός δρουν σε αυτές τις σταγόνες και περνούν από αυτές στα μάτια μας. Οι σταγόνες, όπως γνωρίζουμε, έχουν σχήμα στρογγυλό και το μέγεθός τους δεν επηρεάζει την εμφάνιση του ουράνιου τόξου.

Ορισμός: Το ουράνιο τόξο είναι ένα πολύχρωμο οπτικό και μετεωρολογικό φαινόμενο, κατά το οποίο εμφανίζεται το φάσμα των χρωμάτων που συνθέτουν το ορατό φως στον ουρανό. Το φαινόμενο εμφανίζεται όταν οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν πάνω σε σταγονίδια βροχής στην ατμόσφαιρα της γης και αποτελεί ένα παράδειγμα διάθλασης μετά από ανάκλαση.

Όταν φως που διασχίζει τον αέρα προσπίπτει σε μια σταγόνα, μέρος του φωτός ανακλάται και μέρος διαθλάται καθώς εισέρχεται στη σταγόνα. Μέρος του φωτός μέσα στη σταγόνα ανακλάται καθώς χτυπά την άλλη πλευρά της σταγόνας και μέρος διαθλάται καθώς ξαναβγαίνει στον αέρα. Για να κατανοήσουμε πως σχηματίζεται το ουράνιο τόξο, πρέπει να ακολουθήσουμε τις ανακλάσεις και τις διαθλάσεις που προξενούνται από μια σταγόνα βροχής.

rain-drophalf-bow

Τα επτά χρώματα που παίρνουμε από την ανάλυση του λευκού φωτός στο ουράνιο τόξο είναι:ερυθρό, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, κυανό, λουλακί, ιώδες.Δεν είναι όμως μόνο αυτά! Ενδιάμεσα υπάρχουν όλες οι αποχρώσεις των επτά αυτών χρωμάτων! Όλα αυτά τα χρώματα που υπάρχουν στο ουράνιο τόξο έχουν διαφορετικές συχνότητες που είναι αποτέλεσμα της διαφορετικής ταχύτητας του φωτός που αποκτά όταν αυτό περνάει από μια σταγόνα.

Το κάθε χρώμα (δηλαδή κάθε μήκος κύματος) διαθλάται υπό διαφορετική γωνία μέσα στα σταγονίδια (που δρουν σαν μικρά πρίσματα), παθαίνει διαφορετική εκτροπή κι έτσι το ορατό λευκό φως αναλύεται στα διάφορα χρώματα που το συνθέτουν, δηλαδή στο φάσμα του. Έτσι εμφανίζεται το φάσμα του ηλιακού φωτός ως ένα πολύχρωμο τόξο, με το κόκκινο χρώμα να κυριαρχεί στην εξωτερική του πλευρά, και το βιολετί στην εσωτερική. Η διαφορετικότητα της γωνίας του κάθε μήκους κύματος (χρώματος) και του σχήματος των σταγονιδίων εξηγεί και το τοξοειδές σχήμα του φαινομένου και όχι κάποιο άλλο.

Πού βρίσκεται ο ήλιος όταν βλέπουμε ένα ουράνιο τόξο; Οι συνθήκες που απαιτούνται, για να δούμε το ουράνιο τόξο, είναι να λάμπει ο ήλιος στο ένα μέρος του ουρανού και στο αντίθετο να βρέχει. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν παρατηρήσει ποτέ ότι ο ήλιος είναι πάντα πίσω από αυτούς και ότι το κέντρο του κυκλικού τόξου του ουράνιου τόξου συμφωνεί με την κατεύθυνση απέναντι από αυτήν του ήλιου.

Δεν βλέπουμε τον πλήρη κύκλο του, γιατί η γη, λόγω του σχήματός της το...προλαβαίνει στο δρόμο του και το κρύβει. Όσο χαμηλότερα βρίσκεται ο ήλιος στον ορίζοντα τόσο μεγαλύτερο μέρος του κύκλου βλέπουμε - ακριβώς στο ηλιοβασίλεμα μπορούμε να δούμε ένα πλήρες ημικύκλιο του ουράνιου τόξου με την κορυφή του τόξου 42 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα. Όσο ψηλότερα είναι ο ήλιος είναι στον ουρανό, τόσο μικρότερο είναι το τόξο του ουράνιου τόξου που βλέπουμε πάνω από τον ορίζοντα.

Πόσο μεγάλο είναι το ουράνιο τόξο;

Δεν μπορούμε να μετρήσουμε τις διαστάσεις του ουράνιου τόξου, γιατί αυτές εξαρτώνται από τη θέση του παρατηρητή. Καθένας βλέπει το δικό του ουράνιο τόξο από το σημείο στο οποίο βρίσκεται. Αν, για παράδειγμα, ο παρατηρητής μπορούσε να μετακινείται και ταυτόχρονα να βλέπει το ουράνιο τόξο, τότε θα αντιλαμβανόταν ότι οι διαστάσεις του μεταβάλλονται με την αλλαγή της θέσης του. Θεωρητικά, αν επιχειρούσαμε να το φτάσουμε και περπατούσαμε προς την κατεύθυνσή του, θα το βλέπαμε να απομακρύνεται συνεχώς μέχρι που κάποια στιγμή θα εξαφανιζόταν. Συνήθως καταφέρνουμε να δούμε μόνο ένα μέρος του ουράνιου τόξου, το οποίο όσο χαμηλότερα βρίσκεται ο Ήλιος τόσο μεγαλύτερο φαίνεται. Μόνο όταν ο Ήλιος είναι ακριβώς στον ορίζοντα μπορούμε να το δούμε ολόκληρο, με τη χαρακτηριστική ημικύκλια καμπύλη του.

Γιατί το ουράνιο τόξο έχει σχήμα τόξου;

Όταν οι φωτεινές ακτίνες διαθλώνται τελικά και εξέρχονται από τη σταγόνα, διαπιστώνουμε ότι το κόκκινο χρώμα του ουράνιου τόξου είναι πιο ψηλά από το μπλε. Αυτό συμβαίνει διότι η γωνία της απόκλισης είναι διαφορετική για τα δύο χρώματα. Το μπλε φως κάμπτεται ή διαθλάται περισσότερο απ’ ό,τι το κόκκινο φως. Όταν λοιπόν βλέπουμε ένα ουράνιο τόξο και τη ζώνη χρωμάτων του, στην ουσία βλέπουμε το φως που διαθλάται και εξέρχεται από διαφορετικές σταγόνες και σε διαφορετικές γωνίες (τόξα). Οι γωνίες αυτές στην ουσία είναι αυτές που σχηματίζονται μεταξύ των ακτινών του ήλιου και του φωτός, που φτάνει αναλυόμενο στα μάτια μας και κυμαίνονται από 42 μοίρες για το κόκκινο χρώμα έως 40 μοίρες για το μπλε. Όλα τα υπόλοιπα χρώματα βρίσκονται σε ενδιάμεσα τόξα. 

blue-red-light[Untitled]μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Αυτό το ουράνιο τόξο από τα δύο ακριανά χρώματα θα έχει πλάτος περίπου 2 μοίρες (δηλαδή, τέσσερις φορές μεγαλύτερο από το γωνιακό μέγεθος της πανσελήνου). Προσοχή! Αν και το μπλε φως διαθλάται περισσότερο από το κόκκινο φως σε μία σταγόνα, βλέπουμε το μπλε φως στο εσωτερικό μέρος του τόξου, διότι βλέπουμε σε ένα διαφορετικό οπτικό επίπεδο που έχει μικρότερη γωνία (40 μοίρες) για το μπλε χρώμα.

Όλες οι σταγόνες που αναλύουν το φως κατά την ίδια γωνία σχηματίζουν τόξο. Σταγόνες κάπου αλλού είναι δυνατόν να σχηματίσουν και ουράνιο τόξο για κάποιον άλλο, όχι όμως αυτό που βλέπει τη συγκεκριμένη στιγμή ένας παρατηρητής!

Διπλό Ουράνιο Τόξο... Τι είναι αυτό που το δημιουργεί;

Μερικές φορές είναι πιθανό να δούμε στον ουρανό δύο ουράνια τόξα την ίδια στιγμή! Τι είναι αυτό που προκαλεί το... διπλό αυτό το φαινόμενο; Αν ακολουθήσουμε την πορεία μιας φωτεινής δέσμης καθώς εισέρχεται και ανακλάται στο εσωτερικό μιας σταγόνας θα παρατηρήσουμε ότι η ενέργεια της δέσμης των ακτίνων δε χάνεται, αλλά, ένα μέρος της ανακλάται ξανά και ταξιδεύει πάλι στο εσωτερικό της σταγόνας για να εξέλθει από ένα άλλο σημείο της.

Το ουράνιο τόξο που συνήθως βλέπουμε και έχουμε πολλές εμπειρίες και εικόνες ονομάζεται πρωτεύον ουράνιο τόξο και παράγεται από μία εσωτερική ανάκλαση. Το δευτερεύον ουράνιο τόξο προκύπτει από δύο εσωτερικές αντανακλάσεις και την έξοδο των αναλυθέντων στα χρώματα του ορατού φάσματος ακτίνων σε γωνία 50 μοιρών αντί των 42 μοιρών που αντιστοιχεί στο κόκκινο τόξο του πρωτεύοντος ουράνιου τόξου. Μπλε φως αναδύεται σε μια ακόμα μεγαλύτερη γωνία των 53 μοιρών. 

secondary-rainbowdouble-rainbowdouble-rainbow_2

Το δευτερεύον ουράνιο τόξο, εξαιτίας των δύο ανακλάσεων, στην ουσία αποτελεί την ανεστραμμένη μορφή του πρωτεύοντος ουράνιου τόξου (το μπλε χρώμα βρίσκεται στο εξωτερικό τόξο και το κόκκινο στο εσωτερικό).

Γιατί ο ουρανός είναι πιο φωτεινός στο εσωτερικό ενός ουράνιου τόξου;

Έχετε παρατηρήσει ποτέ τη διαφορά φωτεινότητας που υπάρχει μεταξύ του εσωτερικού τμήματος του ουρανού που περικλείεται από ένα ουράνιο τόξο και του εξωτερικού τμήματος αυτού; Μελετώντας τη διάθλαση του φωτός μέσα σε μία σταγόνα, παρατηρούμε ότι υπάρχουν πολλές ακτίνες που εξέρχονται από αυτήν σε τόξα μικρότερα από αυτά που εξέρχεται το ουράνιο τόξο, αλλά καμία που να εξέρχεται από αυτήν σε μεγαλύτερα τόξα. Γι’ αυτό το λόγο, υπάρχει πολύ φως στο εσωτερικό του τόξου και πολύ λίγο πέρα από αυτό. Επειδή αυτό το φως είναι ένα μείγμα από όλα τα χρώματα του ορατού φάσματος, είναι φυσικά λευκό.

alexander's-dark-zoneinside-brighter

Στην περίπτωση του δευτερεύοντος ουράνιου τόξου, η ακτίνα που σχηματίζει το δευτερεύον ουράνιο τόξο εξέρχεται από τη σταγόνα με το μικρότερο τόξο και υπάρχουν πολλές ακτίνες που εξέρχονται με τόξα μεγαλύτερα από αυτό. Ως εκ τούτου, τα δύο ουράνια τόξα συνδυάζονται και δημιουργούν μια σκοτεινή περιοχή μεταξύ τους, λόγω του διαφορετικού βαθμού ανάκλασης του φωτός, που ονομάζεται «Σκοτεινή Ζώνη του Αλέξανδρου» προς τιμήν του Αλέξανδρου του Αφροδίσιου, που πρώτος παρατήρησε το φαινόμενο το 200 μ.Χ. 

Λύσεις σε... μικρές απορίες για το ουράνιο τόξο!

1. Γιατί το ουράνιο τόξο εμφανίζεται συχνότερα το καλοκαίρι παρά το χειμώνα?

Για να δει κάποιος ένα ουράνιο τόξο πρέπει να υπάρχουν απαραιτήτως δύο καιρικά φαινόμενα, ήλιος και βροχή-υγρασία. Το χειμώνα, τα σταγονίδια νερού παγώνουν σε μόρια πάγου και δεν μπορούν να παράγουν ένα ουράνιο τόξο. Αυτό που κάνουν είναι να διασκορπίζουν το φως σε άλλα πολύ ενδιαφέροντα σχέδια.

2. Γιατί το ουράνιο τόξο το βλέπουμε σπάνια το μεσημέρι?

Το κέντρο του νοητού κύκλου του ουράνιου τόξου βρίσκεται ακριβώς απέναντι από τον ήλιο και έτσι, το ουράνιο τόξο θα βρίσκεται τόσο πιο κάτω από το επίπεδο του παρατηρητή, όσο πιο πάνω βρίσκεται ο ήλιος από αυτό.

3. Μπορούν δύο άνθρωποι να βλέπουν το ίδιο ουράνιο τόξο?

Δεδομένου ότι το ουράνιο τόξο είναι μία ξεχωριστή ανάλυση του φωτός και παρουσίαση των χρωμάτων του ορατού φάσματος σε σχέση με ένα καθορισμένο σημείο, το οποίο ορίζεται να είναι το μάτι του παρατηρητή, δεν μπορεί να είναι η ίδια για δύο διαφορετικά σημεία! Συνεπώς, δύο παρατηρητές δεν μπορούν να βλέπουν το ίδιο ουράνιο τόξο. Στην πραγματικότητα, κάθε μάτι βλέπει το δικό του, αποκλειστικό ουράνιο τόξο! Ο μόνος τρόπος δύο και περισσότεροι παρατηρητές να δούνε το ίδιο ουράνιο τόξο είναι ο ένας από αυτούς να το έχει τραβήξει φωτογραφία και να τους το δείξει...

4. Πώς βλέπουμε το ουράνιο τόξο μέσα από τα γυαλιά ηλίου?

Η ερώτηση αυτή είναι ερώτηση παγίδα και εξαρτάται αν τα γυαλιά που φοράει κάποιος είναι πολωτικά. Η εξήγηση είναι απλή. Όταν το φως ανακλάται σε συγκεκριμένα τόξα, πολώνεται, και έχει διαπιστωθεί ότι το τόξο του ουράνιου τόξου συγκλίνει με αυτό το τόξο της ανάκλασης, στο οποίο το μη πολωμένο φως του ήλιου πολώνεται στο μέγιστο βαθμό. Έτσι, αν κάποιος κοιτάει το ουράνιο τόξο με πολωτικά γυαλιά και τα περιστρέψει γύρω από το κέντρο τηε θέας του, τότε μέρος του ουράνιου τόξου θα εξαφανιστεί!

σύγκριση επιστήμης - μύθων

Μύθοι, θρύλοι, παραμύθια, παραδόσεις, δοξασίες... Όλα μαζί πλέκονται και στη σφαίρα του νου αποκαλύπτουν τον ίδιο τον πολιτισμό μας. Τον πολιτισμό ενός πλανήτη που μετράει 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια ζωής. Δε γνωρίζαμε πάντοτε τα πάντα, είχαμε όμως τα εργαλεία για να τα κατακτήσουμε. Με κόπο και μόχθους εκατονταετιών φτάσαμε σήμερα να λέμε ότι η γνώση και όλα της τα αγαθά αποτελούν κτήμα και έργο μας. Με άπειρες αποτυχημένες προσπάθειες και πειράματα φτάσαμε σήμερα να λέμε ότι η γη δεν είναι επίπεδη και γυρίζει γύρω από τον ήλιο, ότι τον κεραυνό δεν τον στέλνουν οι θεοί και το ουράνιο τόξο δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα φυσικό φαινόμενο. Και ναι, φτάσαμε στο σημείο να αποκρυπτογραφήσουμε το δυσκολότερο κώδικα της ζωής, το DNA, να γιατρέψουμε ανίατες ασθένειες, να πατήσουμε στο φεγγάρι.

Τα μάθαμε όλα; Φυσικά και όχι! Το παράθυρο προς τη γνώση παραμένει πάντα ανοιχτό και τα νέα ερωτήματα φέρνουν νέες έρευνες.

Ας επανέλθουμε όμως στους μύθους, που στην ουσία αποτελούν γέννημα της ανθρώπινης άγνοιας, της έκπληξης και του δέους και των φόβων των ανθρώπων απέναντι σε άγνωστης προέλευσης φαινόμενα όπως το ουράνιο τόξο. Στους μύθους που υπάρχουν σε παγκόσμιο επίπεδο είδαμε ότι υπάρχουν δύο ειδών κατηγορίες: Οι μύθοι που αποτελούν απλά παραμύθια δικαιολόγησης ενός φαινομένου που δεν μπορούσε να εξηγηθεί αλλιώς και δεν έχουν καμία απολύτως σύνδεση με την επιστήμη και οι μύθοι που εκτός από το μυθοπλαστικό στοιχείο, έχουν βασιστεί και σε κάποιες παρατηρήσεις και συνδέονται άμεσα με τον τρόπο δημιουργίας του φυσικού φαινομένου. Δε λείπουν βέβαια και οι θρησκευτικές αναφορές στη Βίβλο (την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη), πράγμα λογικό, αν αναλογιστεί κανείς το συμβολισμό που μπορεί ποιητικά να δώσει κάποιος σε ένα φαινόμενο τόσο μεγάλης ωραιότητας.

legendsrainbow-bridge μύθοι σχετικοί με το ουράνιο τόξο - atlaswiki

Μύθοι που διαφέρουν κάθετα με την επιστήμη: Είναι, όπως προαναφέραμε, όλα τα παραμύθια και οι δεισιδαιμονίες των λαών που παρέμειναν αναλλοίωτες στους αιώνες και που προήλθαν από καθαρή φαντασία και ίσως κάποιες καλές ή κακές συμπτώσεις που μπορεί να είχαν βρεθεί κάποτε στο δρόμο κάποιου "σοφού" που έδωσε την ερμηνεία ή στο δρόμο κάποιου γνωστού του προσώπου. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι αυτό της μεσαιωνικής Γερμανίας, όπου το ουράνιο τόξο αποτελούσε καλό οιωνό και απόδειξη ότι η γη θα ζήσει ακόμη 40 χρόνια, της Χαβάης-Πολυνησίας-Αυστρίας-Αμερικής (ινδιάνικων φυλών), όπου το ουράνιο τόξο αποτελούσε το δρόμο των δίκαιων και καλών ψυχών και των αρχηγών των φυλών προς την άλλη ζωή, της Αλβανίας, όπου το ουράνιο τόξο θεωρούνταν ότι ήταν η ζώνη της θεάς της ομορφιάς και των Σλάβων, που πίστευαν ότι ακόμη και μία ματιά στο ουράνιο τόξο μπορούσε να οδηγήσει στο θάνατο.

Άλλα παραδείγματα αποτελούν ο ιρλανδικός μύθος του θησαυρού που λέγανε ότι υπήρχε στη βάση ενός ουράνιου τόξου και του καλικάντζαρου που το φύλαγε, ο φιλιππινέζικος μύθος του κοριτσιού των αστεριών και της γέφυρας που έφτιαξαν οι Θεοί για να μπορεί ο θνητός άνδρας της να ανεβαίνει και να βλέπει εκείνη και το γιο τους, ο μύθος του φιδιού ουράνιου τόξου της Αυστραλίας, όπου πιστευόταν ότι το ουράνιο τόξο ήταν φίδι, η Ίριδα της ελληνικής μυθολογίας, που ως αγγελιοφόρος των θεών ένωνε γη και ουρανό, επάνω και κάτω κόσμο και συμβολιζόταν με ένα ουράνιο τόξο.

Το κοινό στοιχείο όλων των παραπάνω μύθων είναι ότι πουθενά, σε κανένα σημείο τους, δεν υπάρχει κάποια εξήγηση ή κάποια βάση! Όλα είναι δοσμένα σαν όμορφο και πολύχρωμο παραμύθι ή σαν σατανικός και φοβερός θρύλος.Καμία παρατήρηση, καμία απόδειξη, καμία έρευνα. Είναι έτσι, γιατί έτσι λένε οι "σοφοί".

Μύθοι που πλησιάζουν την επιστήμη: Ο θρύλος του ουράνιου μονοπατιού (Ινδοί ιθαγενείς της Αμερικής) – Τα ζώα ήθελαν τόσο να πάνε στον ουράνιο κόσμο μέσω του ουράνιου τόξου που… «Δε συνειδητοποίησαν ότι τη στιγμή που η βροχή θα σταματούσε, το ουράνιο τόξο θα έπαυε να υπάρχει, θα εξαφανιζόταν και αυτά θα έμεναν στον ουρανό χωρίς να υπάρχει δρόμος επιστροφής.» - Μπαίνει λοιπόν μέσα στο μύθο η παρατήρηση ότι όταν σταματάει η βροχή, χάνεται το ουράνιο τόξο. Άρα, η ύπαρξη του ουράνιου τόξου εξαρτάται από τη βροχή.

Ο μύθος το δράκου του ουράνιου τόξου (Κίνα) – Μέσα σε όλο το μύθο υπάρχει διατυπωμένη η πεποίθηση των Κινέζων ότι η εμφάνιση του Ουράνιου Τόξου είναι το στίγμα και η αιτία της παύσης της βροχής και της επιστροφής στον καθαρό ουρανό και την ξαστεριά. Άλλη μία ένδειξη ότι ο λαός αυτός παρατήρησε ότι το ουράνιο τόξο δημιουργείται στο μεταίχμιο μιας βροχής και μιας ηλιοφάνειας (ενός καθαρού ουρανού). Μπορεί να μη γίνεται η σύνδεση ήλιου και σταγόνων βροχής άμεσα, όμως αρχίζουν και δίνονται τα πρώτα ενθαρρυντικά δείγματα. 

Επίσης, σύμφωνα με το κινεζικό Yueling τα ουράνια τόξα εμφανίζονται μόνο κατά τη διάρκεια του μισού έτους. Μία παρατήρηση που η επιστήμη την εξηγεί, καθώς το χειμώνα (και γενικά τους κρύους μήνες) δεν είναι δυνατό να δημιουργηθεί ουράνιο τόξο, καθώς οι σταγόνες της βροχής είναι παγωμένες.

Ο μύθος της μητέρας βροχής και του ουράνιου τόξου (Αφρική): Σ’ αυτό το μύθο το χαρακτηριστικό είναι ότι το ουράνιο τόξο είναι η ζώνη που φοράει η μητέρα βροχή. Πάλι δηλαδή βλέπουμε τη σύνδεση βροχής και ουράνιου τόξου, καθώς η βροχή κουβαλάει μαζί της το ουράνιο τόξο.

Θρησκευτικές Αναφορές: Όσον αφορά τη θρησκευτική αναφορά στο ουράνιο τόξο που γίνεται στη Βίβλο και την Καινή Διαθήκη, αυτή είναι καθαρά συμβολική. Το ουράνιο τόξο, ως ένα μοναδικό και μεγάλης ωραιότητας φυσικό φαινόμενο που χαρίζει στον άνθρωπο ελπίδα και τον γεμίζει όμορφα συναισθήματα για τον κόσμο γύρω του και την κρυμμένη μαγεία που υπάρχει στη φύση, δε θα μπορούσε παρά να συνβολίζει την ειρήνη και την ισορροπία στις σχέσεις Θεού και ανθρώπων και την υπόσχεση της συνέχισης αυτής της ειρήνης μέσω του Χριστού στην αιωνιότητα.

Στην Παλαιά διαθήκη, αντιθέτως, η αναφορά που γίνεται δεν είναι και τόσο ευχάριστη, καθώς το ουράνιο τόξο αποτελεί το τόξο του Θεού που με αυτό ρίχνει τα βέλη του στους άπιστους και αμαρτωλούς ανθρώπους για να συνετιστούν. Σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν υπάρχει καμία σύνδεση με την επιστήμη, τους επιστημονικούς νόμους και κανόνες και τις επιστημονικές ερμηνείες για τα φυσικά φαινόμενα. Οι προσεγγίσεις της θρησκείας είναι καθαρά συναισθηματικές.

οι πληροφορίες και οι εικόνες συγκεντρώθηκαν από

την Αλεξοπούλου Ειρήνη, τη Δρομπιλα Έλλη-Μαρία, τη Μαρτινίδου Ελένη και την Τσομπάνη Ευαγγελία

http://atlaswikigr.wikifoundry.com/