Ο Αριστοτέλης συμφώνησε να διδάξει τον Αλέξανδρο, υπό έναν όρο...!

«Εύχομαι, όταν μια μέρα γίνεις βασιλιάς να είσαι το ίδιο αδιάφορος και απαθής στη γλώσσα της κολακείας, όπως είσαι αδιάφορος κι απαθής στην ομιλία, που ο πατέρας σου με υποχρέωσε να εκφωνήσω τώρα μπροστά σου». Αυτά εικάζονται πως ήταν τα πρώτα λόγια του  Αριστοτέλη, προς τον νεογέννητο Μέγα Αλέξανδρο. Ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας είχε καλέσει τον φιλόσοφο από τα Στάγιρα με σκοπό να εκφωνήσει έναν όμορφο λόγο μπροστά στην κούνια του μετέπειτα στρατηλάτη.


Αυτή η επαφή μεταξύ των δύο προσωπικοτήτων δεν ήταν παρά η πρώτη γνωριμία. Ο Αριστοτέλης θα γινόταν παιδαγωγός του έφηβου Αλέξανδρου, μυώντας τον στη «Λογική», την φιλοσοφική σκέψη που δημιούργησε και ανέπτυξε ο Σταγιρίτης στοχαστής. Ο Μέγας Αλέξανδρος έμεινε στο πλευρό του Αριστοτέλη για τρία χρόνια.

Η αγάπη του προς τη φιλοσοφία, τις τέχνες και την ποίηση, έδρασαν καταλυτικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του.

Ιδιαίτερα όμως τον επηρέασε το ομηρικό έπος της «Ιλιάδας» και ήταν ένας από τους λόγους που ο Μέγας Αλέξανδρος χαρακτηρίστηκε ως «φιλόσοφος κατακτητής».

Το αίτημα του Αριστοτέλη για να διδάξει τον Μ. Αλέξανδρο

Ο Φίλιππος Β’, προόριζε τον γιο του ως άξιο συνεχιστή της βασιλείας του. Για τον λόγο αυτό, ο Αλέξανδρος ήδη από μικρή ηλικία είχε κοντά του γνωστούς παιδαγωγούς μεταξύ των οποίων ήταν ο Λεωνίδας, στοχαστής και συγγενής της Ολυμπιάδας αλλά και ο Λυσίμαχος ο Ακαρνάνας.

Όταν όμως ο Μ. Αλέξανδρος έφτασε στην εφηβεία, ο Φίλιππος απευθύνθηκε στον κορυφαίο φιλόσοφο της εποχής. Τον Αριστοτέλη.

Ο Αριστοτέλης συμφώνησε να διδάξει τον Αλέξανδρο, υπό έναν όρο. Να χτίσει ο Φίλιππος από την αρχή τη γενέτειρά του, τα Στάγιρα, που ο Μακεδόνας βασιλιάς είχε καταστρέψει σε προηγούμενη εκστρατεία του. Ο Φίλιππος συμφώνησε.

Η «Σχολή» του Αριστοτέλη

Τον χειμώνα του 343/2 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ παραχώρησε στον Αριστοτέλη το άλσος των Νυμφών στη Μίεζα, ένα χωριό στους ανατολικούς πρόποδες της οροσειράς του Βερμίου, ως χώρο εκπαίδευσης του δεκατριάχρονου τότε Αλέξανδρου.

Το βουκολικό και απομονωμένο μέρος, με την πλούσια βλάστηση και τις φυσικές πηγές του ονομάστηκε αργότερα από τον Πλούταρχο «Σχολή».

Ο Μ. Αλέξανδρος παρέμεινε στη «Σχολή» για τρία χρόνια.  Μαζί του ήταν και συνομήλικοί του, οι οποίοι κατάγονταν από οικογένειες Μακεδόνων ευγενών και είχαν και αυτοί δάσκαλο τον Αριστοτέλη.

Η «Λογική» του Αριστοτέλη

Στο μικρό χρονικό διάστημα που ο Αλέξανδρος διδάχτηκε από τον μεγάλο  στοχαστή, επιστήμονα και φιλόσοφο, ο μετέπειτα στρατηλάτης επηρεάστηκε βαθιά από την αριστοτέλεια λογική.
Στη σύντομη ζωή του Μ. Αλέξανδρου, η λογική κυριαρχούσε.

Αυτό πρέσβευε και ο Αριστοτέλης, που πίστευε ότι μια ζωή, που έχει ως απώτερο στόχο την ηδονή και την απόλαυση μέσα από σωματικές εμπειρίες, είναι μια ζωή ανάξια και κατώτερη αν δεν στοχεύει στην αναζήτηση της αλήθειας με ορθολογικό τρόπο.

Η ηθική, η αρετή, η δικαιοσύνη και το ύψιστο ιδεώδες, υπήρξαν οι βάσεις στην αριστοτελική λογική για την αναζήτηση της αιώνιας αλήθειας. Η αναζήτηση της όμως ήταν εφικτή μόνο μέσα από την μεθοδικότητα και την πολυμέρεια του ανθρώπινου νου.

Με τη συλλογιστική του, δηλαδή τη γενική θεωρία για το συλλογισμό, ο Αριστοτέλης επισήμανε τα συστατικά στοιχεία της σκέψης και τις λειτουργικές σχέσεις τους κατά τις διεργασίες που επιτελεί ο ανθρώπινος νους στην προσπάθειά του να κατανοήσει την πραγματικότητα.

Συγχρόνως όμως ο Μ. Αλέξανδρος έμαθε να πειθαρχεί, να παρατηρεί, να κατανοεί και να αναλύει ό,τι συμβαίνει γύρω του. Με αυτόν τον τρόπο, ο Αριστοτέλης δίδαξε στον Μ. Αλέξανδρο τις αρετές που είχαν οι ιδανικοί ηγέτες.

Φιλοσοφία, ποίηση και φυσικές επιστήμες

Ο Μέγας Αλέξανδρος απέκτησε μεγάλη αγάπη προς τη φιλοσοφία, την παιδεία και τη μάθηση. Η βασική ύλη του έφηβου Μακεδόνα ήταν τα ομηρικά έργα και τα κείμενα των μεγάλων «Τραγικών». Ο Αριστοτέλης επίσης έκανε μεγάλες συζητήσεις με τον Αλέξανδρο για τα καθήκοντα των ηγεμόνων και την τέχνη της διακυβέρνησης.

Πέρα από αυτό, ο Αριστοτέλης εμπλούτισε τον νεαρό ηγεμόνα με επιστημονικές γνώσεις. Ο Μ. Αλέξανδρος ήταν γνώστης της φυσικής, της βιολογίας, των μαθηματικών και της γεωγραφίας. Ο φιλόσοφος προετοίμαζε τον μελλοντικό ηγεμόνα ώστε να είναι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Ο πλούτος των επιστημονικών γνώσεων, είχε καταλυτική επίδραση στον Μ. Αλέξανδρο. Ο στρατηλάτης ανέπτυξε την ικανότητα να αντιλαμβάνεται διαφορετικούς παράγοντες, να τους αναλύει,να συνθέτει καταστάσεις και μετά να παίρνει αποφάσεις.

Αυτό φάνηκε κατά την εκστρατεία του στην Ασία, όταν ο «φιλόσοφος κατακτητής» είχε στο πλάι του επιστήμονες, ιστορικούς, γεωγράφους, αρχιτέκτονες, βοτανολόγους και καλλιτέχνες, ο καθένας από τους οποίους είχε μια συγκεκριμένη αποστολή σε κάθε νέα περιοχή που κατακτούσε.

Η στρατηγική του Μ. Αλέξανδρου, αφού κατακτούσε μια περιοχή δεν ήταν η κατοχή με τυφλή βία. Αντίθετα, ακολούθησε μια στρατηγική πολιτισμικής επιρροής, μεικτών γάμων και σεβασμού των ιδιαιτεροτήτων κάθε λαού.

Πίστευε όμως ότι η πολιτιστική ανωτερότητα των ελλήνων θα έπειθε κάθε λαό να αφομοιωθεί ή έστω να συνεργαστεί. Η πολιτιστική του πολιτική δικαιώθηκε. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο «ο Όμηρος διαβαζόταν απ’ όλους, και τα παιδιά των Περσών, των Σουσιανών και των Γεδρωσιών τραγουδούσαν τις τραγωδίες του Ευριπίδη και του Σοφοκλή».

«Στον πατέρα μου οφείλω το ζείν, αλλά στον δάσκαλο μου το ευ ζήν!”

Ο Μέγας Αλέξανδρος έμεινε στο πλάι του κορυφαίου φιλόσοφου για τρία χρόνια. Στα 16 του επέστρεψε στην Πέλλα. Ο Αριστοτέλης, λέγεται, ότι πριν ο Αλέξανδρος πάρει το δρόμο της επιστροφής προς το βασίλειο του πατέρα του, του χάρισε έναν χειρόγραφο πάπυρο με την Ιλιάδα. Ο στρατηλάτης τον είχε μαζί του μέχρι την ημέρα που πέθανε.

Η επίδραση που είχε ο Αριστοτέλης στη διαμόρφωση του χαρακτήρα ήταν εμφανής και από την φράση που εικάζεται ότι ο Μέγας Αλέξανδρος έλεγε πολύ συχνά: “στον πατέρα μου οφείλω το ζειν, στον δάσκαλο μου το ευ ζην!”.