Η αθάνατη ελληνίδα μάνα στο παλιό εμπορικό σινεμά

Η Ελληνίδα μάνα, όπως ήταν λογικό, είχε περίοπτη θέση στο λεγόμενο «παλιό εμπορικό σινεμά», κυρίως σε δράματα, πολλές ταινίες που στηρίχθηκαν πάνω σε αυτές.
Η Ελληνίδα μάνα, όπως ήταν λογικό, είχε περίοπτη θέση στο λεγόμενο «παλιό εμπορικό σινεμά», κυρίως σε δράματα, ενώ υπάρχουν πολλές ταινίες που στηρίχθηκαν πάνω σε αυτές. Ακόμη όμως και στις ταινίες που το θέμα τους ήταν μία εύπεπτη κωμωδία ή ένα ρομάντζο, ο ρόλος της μητέρας ήταν κομβικός, καθώς στη χώρα μας είναι μία αγία, ενώ η παράκλησή της έφτανε στον ίδιο βαθμό, με αυτό της Παναγίας.

Η μάνα του ελληνικού σινεμά, σε μεγάλο βαθμό, είναι μαυροφορεμένη, είναι μία ταλαίπωρη γυναίκα, που έχει περάσει πολλά, όπως και η Ελλάδα. Όσο προχωρά η χώρα τόσο αλλάζει και ο χαρακτήρας της. Από τις άξιες εκπροσώπους του δράματος ή έστω και του μελοδράματος και της ηθογραφίας και τις Ελένη Ζαφειρίου, Μαλαίνα Ανουσάκη και Νίτσα Τσαγανέα, περνάμε σε πιο ανάλαφρες και κωμικές παρουσίες, όπως είναι η Σμάρω Στεφανίδου, η Μαίρη Μεταξά και φυσικά η Μαίρη Αρώνη.

Με αφορμή την Ημέρα της Μητέρας, ας ρίξουμε μια ματιά, ας γνωρίσουμε λίγο καλύτερα τις πιο γνωστές μανάδες του ελληνικού σινεμά, που λίγο-πολύ θεωρούμε ότι έχουμε μαζί τους μια συγγενική σχέση και μας έχουν χαρίσει σημαντικές ερμηνείες, κάνοντας τα πάντα για τα παιδιά τους, θυσιάζοντας τη δική τους ζωή για αυτά, για να σταθεί η Ελλάδα στα πόδια της.

Μάνα είναι μόνο μία: Η Ελένη Ζαφειρίου

Η Ελένη Ζαφειρίου πρέπει να γύρισε κοντά 100 ταινίες κι απ’ αυτές υποδύθηκε τη μάνα στις 99! Είναι τόσο αναγνωρίσιμη ως μάνα στο ελληνικό σινεμά όπως καμία άλλη ηθοποιός, αν και πολύ κοντά της βρίσκονται τόσο η Νίτσα Τσαγανέα όσο και η Μαλαίνα Ανουσάκη. Η Ελένη Ζαφειρίου είχε ως φυσικό χάρισμα το μητρικό στοιχείο αν και δεν γνώρισε ποτέ μητέρα. Ίσως γι’ αυτό..

Γεννήθηκε το 1916 και υιοθετήθηκε από οικογένεια ηθοποιών. Όπως είχε πει και η ίδια μιλώντας στο περιοδικό «Οδός Πανός», πέρασε δύσκολα και φτωχικά παιδικά χρόνια. Ορφανή από μητέρα, την υιοθέτησε ένα ζευγάρι ηθοποιών στη Λάρισα, όταν την άκουσαν να γκρινιάζει σαν περιφερόμενο αγριμάκι στο παζάρι της περιοχής.

Η Ελένη Ζαφειρίου έλαβε μόρφωση και θεατρική παιδεία, ενώ αποφοίτησε από τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου και ακολούθησε μια λαμπρή καριέρα στο θέατρο, ερμηνεύοντας κυρίως ρόλους του κλασικού ρεπερτορίου. Από το 1951 ξεκινά η κινηματογραφική της διαδρομή με την ταινία «Η Αγνή του Λιμανιού», ενώ στην ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Το Κορίτσι με τα Μαύρα» γνωρίζει την αναγνώριση ως μάνα της Έλλης Λαμπέτη. Θα πρωταγωνιστήσει επίσης στις εξαιρετικές ταινίες «Η Καφετζού», «Η κυρά μας η Μαμή», «Ξύπνα Βασίλη» και πολλά άλλα φιλμ, δίνοντας πνοή στους ρόλους της μάνας, ταινίες ιδιαίτερα γνωστές που παίζονται με συχνότητα πολυβόλου από την ελληνική τηλεόραση.

Ωστόσο, την ξεχωριστή της ερμηνεία θα την κάνει στην ταινία και πάλι του Μιχάλη Κακογιάννη «Το Τελευταίο Ψέμα» (1957), μία σπουδαία ταινία, πολύ ιδιαίτερη, από τις εξαιρέσεις του παλιού σινεμά, καθώς είναι από τις ελάχιστες που ασκούν σφοδρή κριτική στη αστική τάξη και ειδικά στους μεγαλοαστούς, που έχουν ξεπέσει και δεν θέλουν να θυσιάσουν την καλή ζωή τους πουλώντας ότι πολυτιμότερο έχουν, την κόρη τους, σε έναν πάμπλουτο επιχειρηματία. Η Ζαφειρίου, που υποδύεται την παραδουλεύτρα της οικογένειας και την ανύπαντρη μάνα ενός μικρού παιδιού, το οποίο ζει με τη γιαγιά στο χωριό και κάνει ότι μπορεί για να το μεγαλώσει. Όταν το παιδί έχει ένα ατύχημα, η οικογένεια, που είχε υποσχεθεί να τη βοηθήσει αλλά δεν της δίνει ούτε τα μεροκάματα που της χρωστά, θα εξαγριωθεί, θα επιτεθεί για πρώτη φορά στην πλούσια κυρία του σπιτιού και μετά από μία κακιά στιγμή, θα βρεθεί νεκρή. Δίπλα της πρωταγωνιστούν η Έλλη Λαμπέτη (κόρη της πλούσιας οικογένειας, που θα παρατήσει στο τέλος την οικογένειά της και θα κοιτάξει το ορφανό της παραδουλεύτρας), η επίσης έξοχη Αθηνά Μιχαηλίδου (στο ρόλο της πλούσιας που έχει ξεπέσει και μητέρας της Λαμπέτη), ο Νίκος Παπάς (χρεοκοπημένος βιομήχανος και πατέρας της Λαμπέτη), αλλά και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ.

Η Ελένη Ζαφειρίου, που μέσα από τις ταινίες της θα είναι για πάντα στη ζωή μας και απ’ ότι φαίνεται θα μεγαλώσει τα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονά μας, πέθανε στις 2 Σεπτεμβρίου του 2004.

Η αρχοντική Νίτσα Τσαγανέα

Η Νίτσα Τσαγανέα, που γεννήθηκε το 1902 και πέθανε έναν ακριβώς αιώνα μετά, υπήρξε μία αγωνίστρια της ζωής και της εθνικής αντίστασης, σύντροφος του επίσης πολύ γνωστού και αγαπημένου ηθοποιού, Χρήστου Τσαγανέα. Βγήκε από τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου και έπαιξε στο θέατρο κλασικό ρεπερτόριο και στο σινεμά πολλές φορές τη μάνα, αλλά και τη μητέρα και τη μαμά.. Πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση το 1942 στην ξεχασμένη πια ταινία «Η Φωνή της Καρδιάς», ενώ έγινε γνωστή παίζοντας τη μάνα και σύζυγο του Βασίλη Λογοθετίδη, στη φημισμένη αντιπολεμική κωμωδία του Αλέκου Σακελλάριου «Οι Γερμανοί Ξανάρχονται» (1949). Το 1958 σχεδόν κλέβει τη δόξα από τον Λογοθετίδη στην υπέροχη δραματική κωμωδία «Ένας ήρωας με παντούφλες» (1958), υποδυόμενη τη γυναίκα του και μητέρα της Ίλιας Λιβυκού, που προσπαθεί να φέρει βόλτα το σπιτικό της, με τα πενιχρά έσοδα του αιθεροβάμονα στρατηγού συζύγου της. Αυτός ένας ήρωας του πολέμου και αυτή μία ηρωίδα της καθημερινότητας, της ζωής.

Επίσης, ξεχωρίζει ιδιαιτέρως και στην ηθογραφία «Ο Θόδωρος και το Δίκαννο» (1962) με τον Μίμη Φωτόπουλο, στο ρόλο του αυστηρού πατέρα, που υπομένει όλες τις παραξενιές του θέλοντας να προστατέψει την ευτυχία της κόρης τους.

Η τραγική μάνα Μαλαίνα Ανουσάκη

Υπήρξε ίσως η πιο πονεμένη μάνα του ελληνικού σινεμά. Και μόνο οι τίτλοι των ταινιών που έπαιξε το δηλώνουν: «Μάνα μου, Παραστράτησα», «Ο Γολγοθάς μιας Αθώας», «Το Δράμα μιας Αμαρτωλής», «Πονεμένη Μητέρα», «Μάνα Κάνε Κουράγιο», «Ορφανή σε Ξένα Χέρια», «Η Καρδιά της Μάνας», «Το Φυλαχτό της Μάνας» και πάει λέγοντας. Πολλές απ’ τις ταινίες και δεν ήταν λίγες, στις οποίες έπαιξε ήταν μελοδράματα χαμηλής ποιότητας ή απ’ αυτά τα δράματα που σήμερα τα βλέπουμε και μας ξεφεύγει ένα χαμόγελο, αλλά η Μαλαίνα Ανουσάκη είχε μια μοναδική ποιότητα, διέθετε μια τραγικότητα, η οποία ποτέ δεν ξέπεφτε στο γκροτέσκο ή μπορούσες να αγνοήσεις. Γεννήθηκε το 1916 και πέθανε το 2000, ενώ κόρη της είναι η γνωστή ηθοποιός Ελένη Ανουσάκη.

Η πληθωρική Σμάρω Στεφανίδου

Η Σμάρω Στεφανίδου, γεννήθηκε το 1913 (πέθανε το 2010) μικρασιατικής καταγωγής, τέλειωσε την Εμπορική Σχολή, έμαθε ξένες γλώσσες και πιάνο, αλλά σπούδασε κρυφά και στη δραματική σχολή του Εθνικού, απ’ όπου την «τσίμπησε» αμέσως η Κοτοπούλη το 1937, ενώ από το 1952 συμμετείχε στο θίασο του Λογοθετίδη. Σπουδαία καρατερίστα είχε τεράστια επιτυχία στο θέατρο, ενώ και στο σινεμά «έγραψε» με τις εμφανίσεις της δίπλα σε μεγάλους πρωταγωνιστές. Απ’ τις ταινίες της υποδυόμενη τη μητέρα, ξεχωρίζουν οι κωμωδίες «Αλλοίμονο στους Νέους» (μητέρα της Μάρως Κοντού, την οποία θέλει να καλοπαντρέψει, ακόμη και με έναν υπέργηρο, τον εξαιρετικό, Σπύρο Μουσούρη), με τον Δημήτρη Χορν και σε σκηνοθεσία Σακελλάριου, «Ο τρελός τα έχει 400» με τον αξέχαστο Λάμπρο Κωνσταντάρα, «Γάμος αλά Ελληνικά» του Βασίλη Γεωργιάδη και «Μιας Πεντάρα Νιάτα» του Ντίμη Δαδήρα, κάνοντας μια αξιολάτρευτη μητέρα, που βοηθά τα παιδιά της, αλλά θέλει και να ξαναπαντρευτεί. Η ερμηνεία της ζωής της την κάνει στην ταινία «Δεσποινίς Ετών 39», δίπλα στον Λογοθετίδη, στο ρόλο μίας γεροντοκόρης, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα.

Μαρίκα Κρεβατά, η πιο χαριτωμένη

Αν και έπαιξε σε πολλές ταινίες το ρόλο της μητέρας, μάλλον είναι η μοναδική που έπαιξε πάντα σε κωμωδίες, έχοντας το χάρισμα μίας μεγάλης κωμικής ηθοποιού. Γεννήθηκε το 1910 (πέθανε το 1994) από καλλιτεχνική οικογένεια, παντρεύτηκε τον γνωστό καρατερίστα Γιώργο Γαβριηλίδη, αφού είχε προηγηθεί για μικρό διάστημα ο γάμος της με τον Γιώργο Μαυρόπουλο, ενώ κόρη της είναι η επίσης γνωστή πρωταγωνίστρια Γκέλυ Μαυροπούλου.

Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς: Το ρόλο της στην κωμωδία «Εταιρία Θαυμάτων» όπου έκανε τη μητέρα της Γκέλυς Μαυροπούλου και απατεώνισσα που παρίστανε τη μουγκή («αβαβάο απαπάο»), τη νεόπλουτη στο «Κόσμος και Κοσμάκης», δίπλα στον Σταυρίδη ή την εκπληκτική της εμφάνιση στην κωμωδία «Η Κόμισσα της Φάμπρικας», στην οποία κάνει τη μητέρα ενός αστυφύλακα και ταυτόχρονα τη μαχητική αριστερή. Φυσικά αν και σε ολιγόλεπτο πέρασμα θα μείνει για πάντα η «κυρία Παπασταύρου» («του Θεμιστοκλή, βεβαίως, βεβαίως»), μητέρα της Αλίκης Βουγιουκλάκη στο «Ξύλο Βγήκε απ’ τον Παράδεισο».

Η Πολίτισσα μητέρα, Μαίρη Μεταξά

Η Μαίρη Μεταξά, έγινε πολύ γνωστή ως Πολυξένη Κοπέογλου, μαμά του Ευτύχιου – Κώστα Βουτσά, στην ταινία «Το Ανθρωπάκι» (1969), θέλοντας να χωρίσει τον γιόκα της από την άστατη Μάρθα Καραγιάννη, αλλά το χαριτωμένο αξάν της Πολίτισσας το είχε αναδείξει ήδη από το 1967, όταν πάλι ως μητέρα του Βουτσά μπούκαρε με ορμή στη «Νύχτα Γάμου». Το δέσιμό της με τον δημοφιλή πρωταγωνιστή Κώστα Βουτσά ήταν τόσο μεγάλο που στις τελευταίες στιγμές της ζωής της, στάθηκε δίπλα της σαν πραγματικός γιος. Η Μαίρη Μεταξά, που γεννήθηκε στην Ανατολική Ρωμυλία το 1912 και πέθανε στην Αθήνα το 1987, έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο σινεμά το 1958, στην κλασική κωμωδία «Η Κυρά μας η Μαμή», κάνοντας μία χωριάτισσα μάνα που δεν εμπιστεύεται το γιατρό Ορέστη Μακρή και τρέχει στη μαμή Γεωργία Βασιλειάδου για να κάνει καλά τον μικρό της, Βασιλάκη Καΐλα.

Ηλέκτρα Καλαμίδου, η απίστευτη μητέρα

Το όνομα Ηλέκτρα Καλαμίδου μάλλον δεν λέει και πολλά στους περισσότερους. Όταν όμως προσθέσεις δίπλα στο όνομά της μητέρα του Αλέκου Αλεξανδράκη και της Κατερίνας Γιουλάκη στην κωμωδία «Μια Ιταλίδα από την Κυψέλη», τότε γίνεται μία από τις πιο γνωστές μητέρες του ελληνικού σινεμά. Είναι η τσαχπίνα μητέρα που θέλει να ξαναπαντρευτεί στα γεράματά της και λέει τις πιο πετυχημένες ατάκες στην χαριτωμένη ταινία του Ντίνου Δημόπουλου, μετά βεβαίως απ’ εκείνες του Δημήτρη Νικολαΐδη (ο απατεώνας) και του Αθηνόδωρου Προύσαλη (ιδιοκτήτης μπουζουκομάγαζου). Η Ηλέκτρα Καλαμίδα, έπαιξε επίσης, μεταξύ άλλων, στις ταινίες «Συνοικία το Όνειρο», «Η Ωραία του Κουρέα», «Η Εύα Δεν Αμάρτησε» και «Θρίαμβος».

Η συμβιβαστική μητέρα, Τζόλυ Γαρμπή

Η Τζόλυ Γαρμπή, από τα νιάτα της είχε μια ειδικότητα στο ρόλο της μητέρας και πάντα βρισκόταν ανάμεσα στον στρυφνό πατέρα και στα ατίθασα παιδιά. Γεννημένη το 1912 στο Γιοχάνεσμπουργκ από Κεφαλλονίτες γονείς και παντρεμένη για 60 χρόνια με τον σπουδαίο ηθοποιό Θόδωρο Μορίδη, έφυγε μόνη της και ξεχασμένη το 2002. Η ευγενική και αρχοντική φυσιογνωμία την καθιέρωσε στο ελληνικό σινεμά και κυρίως με τις ταινίες «Θανασάκης ο Πολιτευόμενος», «Ο Φανούρης και το Σόι του», «Να Πεθερός, να Μάλαμα», «Ο Εξυπνάκιας» και «Δέκα Ημέρες στο Παρίσι», ενώ για πάντα θα μείνει στη μνήμη μας ως η μητέρα του Ντίνου Ηλιόπουλου σε δυο ταινίες, στον «Ατσίδα» και στο «Μερικοί το Προτιμούν Κρύο».

Η μητέρα της αντίστασης Κάκια Παναγιώτου

Είναι άγνωστο πως η Κάκια Παναγιώτου (γεννήθηκε το 1913 στην Αθήνα και πέθανε το 2003) καθιερώθηκε ως η μητέρα που βρίσκεται μέσα σε ιστορίες αντίστασης και ηρωισμού. Τις περισσότερες φορές σε αυτές τις περιπτώσεις η απάντηση είναι η σύμπτωση και η συγκυρία. Πάντως, εκτός από πολλούς ρόλους κινηματογραφικής μητέρας, έπαιξε και έμεινε ως μητέρα της Τζένης Καρέζη και του Άλκη Γιαννακά στο πολεμικό δράμα «Μια Γυναίκα στην Αντίσταση», αλλά και πάλι ως χαροκαμένη μάνα στο «Αυτοί που Μίλησαν με τον Θάνατο». Ακόμη έκανε και τη μάνα του Κώστα Βουτσά στο αποτυχημένο «Ο Δασκαλάκος ήταν Λεβεντιά», υποδυόμενη μια γυναίκα που πέθανε ηρωικά στην αντίσταση κατά των Γερμανών, ενώ ήταν και η μητέρα της Μαντώ Μαυρογένους – Τζένης Καρέζη, στην ομώνυμη ταινία.

Μαίρη Αρώνη – Μαμά Πάστα Φλόρα

Μία εντελώς ξεχωριστή μαμά του ελληνικού κινηματογράφου, απίστευτα χαριτωμένη, πολλές φορές αλλοπαρμένη, που η φυσική της ευγένεια εναλλάσσεται με μία γλυκιά αγένεια. Μία λαμπερή μητέρα, που όταν ανοίγει το στόμα της είναι άγνωστο τι τρέλα θα ακούσεις και μετά από λίγο οι παραδοξολογίες της μοιάζουν εντελώς φυσιολογικές. Είναι η περίφημη «Πάστα Φλόρα», στην χαριτωμένη κομεντί «Μια Τρελή, Τρελή Οικογένεια» του Ντίνου Δημόπουλου, η οποία θα επισκιάσει όλους τους ηθοποιούς της ταινίας (Τζένη Καρέζη, Αλέκος Αλεξανδράκης, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος και Δημήτρης Καλλιβωκάς, ο οποίος δίνει την καλύτερη ερμηνεία του στο ελληνικό σινεμά). Επίσης, η Μαίρη Αρώνη, που γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916 (πέθανε το 1992) και υπήρξε μία σπουδαία ηθοποιός του θεάτρου και έπαιξε λίγες φορές στο σινεμά, υποδύθηκε τη μητέρα και στην ταινία «Φουσκοθαλασσιές», αλλά και στη συμπαθητική κομεντί «Μικροί και Μεγάλοι Εν Δράσει» ως μια μεσήλικη μητέρα (του Γιώργου Πάντζα) που θέλει να ζήσει τον ώριμο έρωτά της με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα.

Φυσικά υπήρξαν και άλλες ηθοποιοί που υποδύθηκαν τη μητέρα στο ελληνικό σινεμά, όπως η αξεπέραστη Γεωργία Βασιλειάδου ή οι σχετικά νεότερες Αντιγόνη Βαλάκου, Μάρθα Βούρτση, Γκέλυ Μαυροπούλου, Τζένη Ρουσσέα, Χριστίνα Σίλβα, Άννα Παϊτατζή και η… Τασσώ Καββαδία (συγκαταλέγεται στην κατηγορία «θανατηφόρα πεθερά»), αλλά δεν τυποποιήθηκαν στο ρόλο αυτό, καθώς έπαιξαν ποικίλους κινηματογραφικούς χαρακτήρες, με τους οποίους απέκτησαν τη φήμη τους και καταξιώθηκαν στο κοινό.

thetoc.gr

 ΠΗΓΗ