ΕΤΣΙ ΜΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥΝ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ «ΕΠΙΚΥΡΙΑΡΧΟΙ» (Μέρος Ι)

Ο άνθρωπος δεν χάνει την ελευθερία του αλλά μάλλον κερδίζει τη σκλαβιά του» (Ετιέν ντε Μποεσί, 1548)

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Ο άνθρωπος ποτέ δεν ήταν και συνεχίζει να μην είναι ελεύθερος. Η αίσθηση της ελευθερίας που έχει μία μερίδα ανθρώπων, είναι απλά μία ψευδαίσθηση … Μία ψευδαίσθηση που προέρχεται από ένα σύνολο δεδομένων, το οποίο όμως τους έχει δοθεί από την ίδια «αόρατη αρχή» η οποία και τους κρατά δέσμιους πολυδιάστατα, τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο

Παρ΄ότι το θέμα είναι θεμελιώδες, θα αποφευχθούν ιδιαίτερες επεξηγήσεις και σχόλια και θα περιοριστούμε τόσο στο παρόν άρθρο (ΜΕΡΟΣ Ι) όσο και στο προσεχές (ΜΕΡΟΣ ΙΙ) στην παράθεση πειραμάτων, λόγω του αυτονόητου των συμπερασμάτων τους …

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΟΥ ΨΥΛΛΟΥ

Ο ψύλλος, είναι ένα άπτερο έντομο του οποίου η ειδική κατασκευή του σώματός του και κυρίως των ποδιών του, τον καθιστούν τον καλύτερο άλτη στην φύση (σε σχέση με το μέγεθός του), αφού έχει την δυνατότητα να πραγματοποιεί άλμα 200 φορές μεγαλύτερο από το μήκος του σώματός του.

Εάν τοποθετήσουμε έναν ψύλλο σε ένα κουτί αρκετά χαμηλότερο από την δυνατότητα του άλματός του, κάθε φορά που θα πηδάει, θα χτυπάει στο καπάκι. Έτσι, ο πόνος που νιώθει σε κάθε άλμα και πρόσκρουση, τον αναγκάζει να προσαρμόσει το άλμα του ανάλογα με το ύψος της οροφής. Εάν χαμηλώσουμε κι΄ άλλο την οροφή, βάζοντάς τον σε ένα μικρότερο κουτί και πάλι θα προσαρμοστεί στο νέο ύψος … Αυτονόητα, κάθε μείωση της οροφής θα επιφέρει και ανάλογη μείωση του άλματός του … και αν τελικά τον περιορίσουμε για ένα χρονικό διάστημα σε ένα κουτί στο ύψος του, απλά θα σταματήσει να πηδάει …

Όταν τελικά ο ψύλλος αφεθεί ελεύθερος, έχοντας συνδυάσει το άλμα με τον πόνο που ένιωθε, ποτέ δεν θα ξαναπηδήξει περισσότερο από το ύψος που του επέτρεπε η τελευταία οροφή

Σημείωση συντάκτη:   Κανένας άνθρωπος δεν γλύτωσε από την «εκπαίδευση του ψύλλου», η οποία γίνεται μεθοδικά και πολυεπίπεδα σε όλη την διάρκεια της ζωής του, αρχής γενομένης από τους ίδιους του τους γονείς, οι οποίοι φυσικά δεν το κάνουν από κακία ή από έλλειψη ενδιαφέροντος, αλλά λόγω της δικής τους άγνοιας, αφού και εκείνοι είναι «εκπαιδευμένοι ψύλλοι» … έτσι, ο άνθρωπος δεν εκδηλώνει ποτέ το μεγαλύτερο μέρος των εκπληκτικών του δυνάμεων …

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΕΦΑΝΤΑ

Το μικρό ελεφαντάκι που γεννιέται σε αιχμαλωσία, δένεται με αλυσίδα σε έναν πάσσαλο καρφωμένο στην γη. Για ένα διάστημα προσπαθεί απεγνωσμένα να ελευθερωθεί, αλλά μάταια …. μέχρι που κάποια μέρα, τραγική για το ίδιο, αποδέχεται την μοίρα του και εγκαταλείπει οριστικά την προσπάθεια.

Τα χρόνια περνούν και ο ελέφαντας των 4 πια μέτρων και των 7 τόνων, παραμένει στην τέντα του τσίρκου, δεμένος με μία ίδια αλυσίδα σε έναν ίδιο πάσσαλο, τον οποίο φυσικά μπορεί εύκολα να ξηλώσει με την τεράστια δύναμή του.

Όμως ο δυστυχισμένος, έχοντας χαραγμένη στην μνήμη του την αδυναμία που ένιωθε κάθε φορά που προσπαθούσε να ελευθερωθεί (ακόμα ίσως και τον πόνο που του προξενούσε η αλυσίδα), νομίζει ότι δεν μπορεί … και το χειρότερο είναι ότι ποτέ δεν θα αμφισβητήσει την ανάμνησή του και δεν θα ξαναπροσπαθήσει να δοκιμάσει την δύναμή του

Σημείωση συντάκτη:  Και πάλι σαν ελέφαντες, όπως προηγουμένως σαν ψύλλοι, οι άνθρωποι παραμένουν υποταγμένοι σε κάθε φύσης δεσμά, πιστεύοντας ότι δεν έχουν την δύναμη να τα σπάσουν …

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΩΝ ΣΚΥΛΩΝ - 1

Ο ψυχολόγος Martin Seligman, για να αποδείξει ότι ένα παρατεταμένο συναίσθημα ανικανότητας αντιμετώπισης καταστάσεων που οδηγεί στην κατάθλιψη είναι αποτέλεσμα εκμάθησης και προσαρμογής, πραγματοποίησε ένα πείραμα περί τα μέσα της 10ετίας του ΄60

Κατ΄ αυτό, χρησιμοποίησε σκυλιά τα οποία μοίρασε σε δύο ομάδες. Κατά την 1η φάση του πειράματος τα σκυλιά της μίας ομάδας δέθηκαν σε κάποιον χώρο με ηλεκτροφόρο πάτωμα, μέσω του οποίου τους προξενούσε ηλεκτροσόκ, ενώ τα σκυλιά της άλλης ομάδας συνέχισαν να ζουν φυσιολογικά

Στην 2η φάση του πειράματος, ο Seligman έβαλε όλα τα σκυλιά σε έναν χώρο με δύο διαμερίσματα, από τα οποία στο ένα υπήρχε φαγητό και ηλεκτροφόρο πάτωμα, ενώ το άλλο ήταν ουδέτερο. Στον χώρο υπήρχε φωτισμός, τον οποίο και χαμήλωνε επί 10 δευτερόλεπτα πριν διοχετεύσει ρεύμα στο πρώτο διαμέρισμα.

Τα σκυλιά που στην 1η φάση δεν είχαν δεχθεί ηλεκτροσόκ, μετά από μερικές «δοκιμές», μόλις χαμήλωνε ο φωτισμός έτρεχαν στο ουδέτερο δωμάτιο. Αντίθετα, τα σκυλιά που στην πρώτη φάση είχαν δεχθεί δεμένα τα ηλεκτροσόκ, δεν έκαναν καμία προσπάθεια να απομακρυνθούν από το ηλεκτροφόρο πάτωμα. Απλά έμεναν και δέχονταν παθητικά το σοκ, αφού είχαν «μάθει» κατά την διάρκεια της 1ης φάσης, ότι δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι για να αποφύγουν!

Σημείωση συντάκτη:  Ανάλογο πείραμα που πραγματοποιήθηκε το 1972 σε ανθρώπους – χωρίς βέβαια ηλεκτροσόκ – απέδειξε ότι και η ανθρώπινη συμπεριφορά ήταν ανάλογη των σκύλων … Ο άνθρωπος, σαν τον ψύλλο, τον ελέφαντα και τον σκύλο, εκπαιδεύεται στην ανικανότητα … μαθαίνει να είναι ανήμπορος!  Σήμερα οι Έλληνες (και όχι μόνο) συμπεριφέρονται σαν την πρώτη ομάδα των σκύλων. Η αριστοτεχνική προπαγάνδα των ΜΜΕ και τα αλλεπάλληλα σοκ που δέχονται, τους δημιουργούν την αίσθηση της «απώλειας του ελέγχου» ... την αίσθηση του αναπόφευκτου, που με την σειρά της επιφέρει την μοιρολατρική αποδοχή της κατάστασης …

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΟΥ ΠΑYΛΩΦ ΚΑΙ TO …  «ΣΗΜΑΝΕ ΝΟΜΗ»

Ο Ρώσος Νομπελίστας επιστήμονας Ivan Pavlov (Παυλώφ) στο πλαίσιο της έρευνας της φυσιολογίας του νευρικού συστήματος και προκειμένου να αποδείξει την θεωρία του για τα εξαρτημένα αντανακλαστικά, πραγματοποίησε ένα πείραμα που έμεινε στην ιστορία σαν «Πείραμα του Παυλώφ» ή «Σκύλος του Παυλώφ».

Το πείραμα ήταν απλό, με υποκείμενο παρατήρησης έναν σκύλο. Ο Παυλώφ χτυπούσε ένα κουδούνι και μετά από λίγο του έδινε ένα κομμάτι κρέας, Μετά από αρκετές επαναλήψεις της διαδικασίας, παρατήρησε ότι ο σκύλος κάθε φορά που άκουγε το κουδούνισμα αντιδρούσε σαν να έβλεπε το κρέας (έτρεχαν τα σάλια του κλπ), χωρίς όμως αυτό να έχει εμφανιστεί [1].  Το γεγονός αυτό κατέδειξε με σαφή τρόπο, ότι στο μυαλό του σκύλου το κουδούνισμα είχε ταυτιστεί με το κρέας, και ο οργανισμός του αντιδρούσε ανάλογα   

Σημείωση συντάκτη:  Τα αντανακλαστικά διαιρούνται σε δύο κατηγορίες. Στα «απόλυτα» ή «σταθερά» που είναι έμφυτα στο άτομο και στα επίκτητα τα οποία λαμβάνει από το περιβάλλον και τα οποία ο Παυλώφ ονόμασε «εξαρτημένα».

Τα εξαρτημένα αντανακλαστικά έχουν ιδιαίτερη σημασία για τον έλεγχο - διαχείριση των ανθρώπων, αφού στέλνοντας τους κατάλληλους ερεθισμούς (προπαγάνδα) έχουμε σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο τις επιδιωκώμενες - επιθυμητές αντιδράσεις ...

«ΣΗΜΑΝΕ ΝΟΜΗ» … μία προέκταση του «σκύλου του Παυλώφ»

Η ιστορία της φράσης έρχεται από το παρελθόν, όταν στον στρατό αποτελούσαν ένα σημαντικό κομμάτι του τα άλογα (Ιππικό) και τα μουλάρια (μεταφορικά μέσα). Τα ζώα αυτά όχι μόνο συμμετείχαν στις μάχες, αλλά και υπάκουαν στα σαλπίσματα, το καθένα των οποίων σήμαινε και μία διαφορετική δραστηριότητα. Έτσι, είχαν μάθει και τον ήχο της σάλπιγγας που σάλπιζε την ώρα του φαγητού (που σάλπιζε «νομή»).

Αυτονόητα, σε πολλές περιπτώσεις η τροφοδοσία προσωπικού και αλόγων αποτελούσε ένα σημαντικό πρόβλημα. Έτσι, σε δύσκολες καταστάσεις  κατά τις οποίες δεν υπήρχε τροφή και τα ζώα γίνονταν ανήσυχα αφού είχε περάσει η ώρα του φαγητού, μία από τις μεθόδους ανάγκης για «κατευνασμό» τους, ήταν να σημάνει η σάλπιγγα νομή, πράγμα που ηρεμούσε για ένα διάστημα τα ζώα αφού περίμεναν το φαγητό που είχε αναγγελθεί …

Σημείωση συντάκτη:   Πόσες φορές δεν «σήμανε νομή» για τους Έλληνες (και όχι μόνο) όταν οι καταστάσεις ήταν (και είναι) δύσκολες, άλλοτε με όμορφες υποσχέσεις που φυσικά δεν υλοποιούνται, άλλοτε με κάποιον ουσιαστικά απόλυτα ανούσιο ανασχηματισμό και άλλοτε με την ουτοπική προσδοκία μίας νέας κυβέρνησης η οποία (πάντα) υποτίθεται ότι θα διορθώσει τις τραγικές καταστάσεις που δημιούργησε η προηγούμενη;

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΟΥ ΒΑΤΡΑΧΟΥ

Ο βάτραχος είναι ένα αμφίβιο ζώο που δεν τρέφει καμία συμπάθεια για το ζεστό νερό κι΄ έτσι αν επιχειρήσει κάποιος να τον ρίξει σ΄αυτό, θα πεταχτεί αμέσως έξω με ένα άλμα του…

Όμως αν σε ένα δοχείο με κρύο νερό τοποθετηθεί ένας βάτραχος και θερμάνουμε το νερό αργά, σταδιακά, όπως απέδειξε το πείραμα των επιστημόνων Ornstein και Ehrich,  η ιστορία εξελίσσεται τελείως διαφορετικά. 

Στην αρχή το νερό γίνεται χλιαρό αλλά ο βάτραχος δεν αντιλαμβάνεται την διαφορά και συνεχίζει να απολαμβάνει το μπάνιο του. Στην συνέχεια το νερό γίνεται ζεστό, αλλά αυτός προσαρμόζεται στην αργή αλλαγή και συνεχίζει να μην αντιλαμβάνεται. Το νερό γίνεται πολύ ζεστό, το βατραχάκι νιώθει άσχημα, αλλά είναι εξουθενωμένο για να επιχειρήσει οτιδήποτε. Τελικά το νερό βράζει και μαζί του ο άτυχος βάτραχος που πλήρωσε με την ζωή του την προσαρμογή και την «απάθειά» του.

Ένα ξαφνικό οδυνηρό κάψιμο θα ενεργοποιούσε τα αντανακλαστικά επιβίωσής του που θα τον είχαν σώσει, σε απόλυτη αντίθεση με τον μηχανισμό προσαρμοστικότητας του που τον καταδίκασε …  

Σημείωση συντάκτη:  Δεν απαιτείται ιδιαίτερη σοφία ώστε να αναγνωρίσει κάποιος την ομοιότητα του «πειράματος του βατράχου» και της ελληνικής (και όχι μόνο) πραγματικότητας με την μη έγκαιρη συνειδητοποίηση των μεθοδευμένων σταδιακών αλλαγών των δεδομένων. Τo ερώτημα που απομένει είναι … «Προλαβαίνουμε να πηδήξουμε έξω;»

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΩΝ ΠΙΘΗΚΩΝ

Άλλο ένα πείραμα που πραγματοποιήθηκε κατά την 10ετία του ΄60 από τον ερευνητή – ψυχολόγο Harry Harlow είναι το «πείραμα των 5 πιθήκων» με το οποίο επεξηγούνται σε μεγάλο βαθμό συμπεριφορές πολλών «υποταγμένων» γενεών …

Κατά το πείραμα αυτό, κλείνονται πέντε πίθηκοι σε ένα κλουβί, από την οροφή του οποίου κρέμεται μία μπανάνα και ακριβώς κάτω από αυτήν έχει τοποθετηθεί μία σκάλα.

Όταν κάποιος πίθηκος αποφασίσει να ανέβει για να πιάσει την μπανάνα, οι υπόλοιποι τέσσερις καταβρέχονται με παγωμένο νερό. Αυτό επαναλαμβάνεται κάποιες φορές, μέχρι που οι πίθηκοι αντιλαμβάνονται ότι το ανέβασμα κάποιου στην σκάλα, είναι συνυφασμένο με ψυχρολουσία. Έτσι, κάθε φορά που επιχειρεί κάποιος από τους πέντε να ανέβει, δέχεται την άμεση επίθεση των υπολοίπων.

Στην επόμενη φάση, αντικαθίσταται ένας από τους πιθήκους με έναν νέον. Αυτός μη ξέροντας σχετικά, επιχειρεί να ανέβει στην σκάλα για να πιάσει την μπανάνα, αλλά πριν προλάβει να το πραγματοποιήσει, οι τέσσερις παλιοί που ξέρουν τις συνέπειες, του επιτίθενται και τον εμποδίζουν.

Στην συνέχεια αντικαθίσταται ένας ακόμα πίθηκος με νέον, ο οποίος όπως και ο προηγούμενος επιχειρεί αμέριμνος να ανέβει, αλλά όπως ήταν αναμενόμενο δέχεται την επίθεση των άλλων πιθήκων … και μάλιστα στην επίθεση αυτή συμμετέχει με «ζήλο» και ο νέος της προηγούμενης φάσης (ο οποίος σημειωτέον, δεν είχε καταβρεχτεί ποτέ με παγωμένο νερό).

Η διαδικασία επαναλαμβάνεται, μέχρι που και οι πέντε αρχικοί πίθηκοι έχουν αντικατασταθεί από ισάριθμους νέους.

Έτσι, στην τελική φάση, παρατηρείται το φαινόμενο να βρίσκονται στο κλουβί 5 πίθηκοι που δεν έχουν υποστεί ποτέ την ποινή της ψυχρολουσίας και οι οποίοι χωρίς να ξέρουν τον λόγο, ούτε επιχειρούν να ανέβουν την σκάλα, αλλά ούτε και επιτρέπουν σε κάποιον άλλον να το κάνει, γιατί απλά ….. «έτσι το βρήκαν».... 

Σημείωση συντάκτη:   Μήπως αυτή η τελευταία μικρή φράση σας θυμίζει κάτι; Για σκεφτείτε … μήπως επεξηγεί πολλά;

ΣΧΟΛΙΟ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

Θεωρώντας ότι τα όσα αναφέρθηκαν είναι απόλυτα κατανοητά από τον οιονδήποτε στοιχειωδώς σκεπτόμενο αναγνώστη, θα αποτελούσε πλεονασμό κάθε επιπλέον σχόλιο. Απλά προσθέτουμε ότι στο «ΕΤΣΙ ΣΕ ΕΛΕΓΧΟΥΝ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΠΙΚΥΡΙΑΡΧΟΙ  – ΜΕΡΟΣ ΙΙ» που θα δημοσιευθεί σύντομα, όλα θα γίνουν ακόμα πιο προφανή με την παράθεση μιάς σειράς σημαντικών «πειραμάτων κοινωνικής μηχανικής», αυτή τη φορά επάνω σε ανθρώπους …

Κλείνοντας, επαναλαμβάνεται έστω και «αντιδεοντολογικά», ο πρόλογος του άρθρου … Ο άνθρωπος ποτέ δεν ήταν και συνεχίζει να μην είναι ελεύθερος. Η αίσθηση της ελευθερίας που έχει μία μερίδα ανθρώπων, είναι απλά μία ψευδαίσθηση … Μία ψευδαίσθηση που προέρχεται από ένα σύνολο δεδομένων το οποίο όμως τους έχει δοθεί από την ίδια «αόρατη αρχή» η οποία και τους κρατά δέσμιους πολυδιάστατα, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο …

Ι.Π

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

[1]   Σύμφωνα με τον Ντάνιελ Τόουντς, που έγραψε την βιογραφία του Παυλώφ, ο ερευνητής δεν χρησιμοποίησε ποτέ κουδούνι, αλλά μετρονόμους, ηλεκτροσόκ, buzzer κλπ

EIKΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

apokalypsis.gr