Η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης παρέχει στις τουρκικές δυνάμεις εκτεταμένες επιχειρησιακές ελευθερίες και νομική ασυλία

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατέθεσε στις 12 Αυγούστου στο κοινοβούλιο μνημόνιο κατανόησης σχετικά με το καθεστώς των τουρκικών δυνάμεων που σταθμεύουν σήμερα στη Λιβύη. Η συμφωνία, η οποία υπογραμμίζει την εμβάθυνση της στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, παρέχει στις τουρκικές δυνάμεις ευρεία νομική προστασία και υλικοτεχνική υποστήριξη κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους στο έδαφος της Λιβύης.

Το μνημόνιο, που υπεγράφη την 1η Μαρτίου στην Αττάλεια, βασίζεται σε προηγούμενες συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένου του μνημονίου στρατιωτικής εκπαιδευτικής συνεργασίας που υπεγράφη το 2012 και του μνημονίου ασφάλειας και στρατιωτικής συνεργασίας που υπεγράφη το 2019. Η Τουρκία θα υποστηρίξει την αναδιάρθρωση και την εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων και των δυνάμεων ασφαλείας της Λιβύης. Η πρωτοβουλία αυτή ανταποκρίνεται άμεσα στο αίτημα της Λιβύης για βοήθεια, με στόχο την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της χώρας.

Μία από τις πιο αξιοσημείωτες πτυχές του μνημονίου είναι η ευρεία νομική ασυλία που παρέχει στις τουρκικές δυνάμεις που επιχειρούν στη Λιβύη. Σύμφωνα με το άρθρο 11, τυχόν εγκλήματα που διαπράττονται από το τουρκικό στρατιωτικό προσωπικό κατά τη διάρκεια των επίσημων καθηκόντων του ή στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του θα διέπονται αποκλειστικά από το τουρκικό δίκαιο. Αυτό σημαίνει ότι το τουρκικό προσωπικό προστατεύεται ουσιαστικά από το λιβυκό νομικό σύστημα σε θέματα που σχετίζονται με τα επίσημα καθήκοντά του, ενισχύοντας τη δικαιοδοτική εξουσία της Τουρκίας επί των δυνάμεών της στο εξωτερικό. Ωστόσο, τα εγκλήματα που διαπράττονται εκτός των επίσημων καθηκόντων θα εμπίπτουν στη λιβυκή δικαιοδοσία, με ειδικές διατάξεις που θα διασφαλίζουν ότι οι όποιες ποινές ευθυγραμμίζονται με τα νομικά πλαίσια και των δύο εθνών.

Η συμφωνία παρέχει επίσης στις τουρκικές δυνάμεις σημαντικές επιχειρησιακές ελευθερίες στη Λιβύη. Το άρθρο 12 επιτρέπει στο τουρκικό προσωπικό να φέρει προσωπικά και υπηρεσιακά όπλα και να φοράει τις επίσημες στολές του κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, αντανακλώντας ένα υψηλό επίπεδο αυτονομίας στις επιχειρήσεις του. Επιπλέον, το άρθρο 7 παρέχει στις τουρκικές δυνάμεις απεριόριστη πρόσβαση στον εναέριο χώρο και τα χωρικά ύδατα της Λιβύης, απαλλάσσοντάς τες από την κατάσχεση ή οποιαδήποτε τοπική επιβάρυνση, αναδεικνύοντας περαιτέρω το επιχειρησιακό περιθώριο που παρέχεται στις τουρκικές δυνάμεις.

Το μνημόνιο συνεννόησης διευκολύνει επίσης την υλικοτεχνική και επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, επιτρέποντας στις τουρκικές δυνάμεις να δημιουργήσουν και να διαχειριστούν τα συστήματα επικοινωνίας τους, όπως περιγράφεται λεπτομερώς στο άρθρο 9. Το άρθρο αυτό επιτρέπει την εγκατάσταση τόσο ενσύρματων όσο και ασύρματων συστημάτων επικοινωνίας, εξασφαλίζοντας τον απρόσκοπτο συντονισμό μεταξύ των τουρκικών μονάδων και με τα κέντρα διοίκησης στην Τουρκία. Επιπλέον, οι τουρκικές δυνάμεις επιτρέπεται να εγκαθιστούν ταχυδρομικά γραφεία, υποκαταστήματα τραπεζών και εγκαταστάσεις αναψυχής εντός των περιοχών που τους έχουν ανατεθεί, όπως περιγράφεται στο άρθρο 16.

Η κυβέρνηση της Λιβύης έχει δεσμευτεί να παρέχει εκτεταμένη υλικοτεχνική υποστήριξη στις τουρκικές δυνάμεις, ένα βασικό χαρακτηριστικό του μνημονίου συνεννόησης. Το άρθρο 9 υποχρεώνει τη Λιβύη να καλύπτει το κόστος των βασικών υπηρεσιών, όπως η ηλεκτρική ενέργεια, το νερό, η αποχέτευση και το διαδίκτυο στις εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν οι τουρκικές δυνάμεις, όλα δωρεάν. Επιπλέον, το άρθρο 7 διευκρινίζει ότι τα καύσιμα και άλλες υλικοτεχνικές ανάγκες για τα τουρκικά οχήματα, είτε στην ξηρά, είτε στη θάλασσα, είτε στον αέρα, θα παρέχονται χωρίς κόστος για την Τουρκία.

Εκτός από την υλικοτεχνική υποστήριξη, το μνημόνιο προσφέρει σημαντικές οικονομικές απαλλαγές στις τουρκικές δυνάμεις. Το άρθρο 14 απαλλάσσει όλες τις εισαγωγές και εξαγωγές που σχετίζονται με τις δραστηριότητες του τουρκικού στρατού από οποιουσδήποτε λιβυκούς φόρους, τέλη ή δασμούς. Η διάταξη αυτή διασφαλίζει ότι η Τουρκία μπορεί να προμηθεύει τις δυνάμεις της χωρίς τις οικονομικές επιβαρύνσεις που συνήθως συνδέονται με τις διεθνείς αποστολές. Επιπλέον, το άρθρο 8 ορίζει ότι το κόστος των συμβάσεων και των αγορών που πραγματοποιούν οι τουρκικές δυνάμεις στη Λιβύη, είτε τοπικά είτε από το εξωτερικό, θα καλύπτεται από τη λιβυκή κυβέρνηση, κατόπιν διαβουλεύσεων με τις λιβυκές αρχές.

Το μνημόνιο συνεννόησης έχει οριστεί να παραμείνει σε ισχύ για τρία χρόνια, με δυνατότητα αυτόματης ανανέωσης κατά ένα έτος, εκτός εάν το ένα μέρος ενημερώσει το άλλο για την πρόθεσή του να καταγγείλει τη συμφωνία.

Οι στενοί δεσμοί της Τουρκίας με τη λιβυκή κυβέρνηση συνοδεύονται από μια αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία στη χώρα με την πάροδο των ετών. Στα τέλη του 2023 εγκρίθηκε από το τουρκικό κοινοβούλιο προεδρική πρόταση που πρότεινε 24μηνη παράταση της αποστολής του τουρκικού στρατού στη Λιβύη.

Υπογραμμίζοντας τη σημασία της παρουσίας του τουρκικού ναυτικού στην περιοχή, ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι στόχος της κυβέρνησης είναι να διασφαλίσει την εθνική ασφάλεια έναντι πιθανών απειλών, συμπεριλαμβανομένης της μαζικής μετανάστευσης και της τρομοκρατίας, μέσω της εγκεκριμένης πρότασης.

Με την οικονομική υποστήριξη του Κατάρ, η Τουρκία έχει εμπλακεί ενεργά στον εξοπλισμό, την εκπαίδευση και την υποστήριξη φατριών που συντάσσονται με την κυβέρνηση Ερντογάν στη Λιβύη από το 2011.

Η Τουρκία έχει φτάσει στο σημείο να στέλνει Σύρους μαχητές στη Λιβύη ως μισθοφόρους, παρέχοντάς τους μηνιαίους μισθούς και υποσχόμενη τουρκική υπηκοότητα τόσο για τους μαχητές όσο και για τις οικογένειές τους. Η διαδικασία ελέγχου και επιλογής αυτών των μαχητών πραγματοποιήθηκε από την τουρκική υπηρεσία πληροφοριών MIT, η οποία συνεργάζεται με τζιχαντιστικές ομάδες στη Συρία από το 2011 με στόχο την ανατροπή του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.

Παίζοντας καθοριστικό ρόλο στη στρατιωτική επιτυχία της υποστηριζόμενης από τον ΟΗΕ Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) κατά της επαναστατικής αντιπολίτευσης υπό τον Χαλίφα Χάφταρ, η Τουρκία προμήθευσε όπλα, πυρομαχικά και μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οργάνωσε Σύρους μισθοφόρους και τζιχαντιστές για την καταπολέμηση του Χάφταρ. Επιπλέον, στις 2 Ιανουαρίου 2020, το τουρκικό κοινοβούλιο εξουσιοδότησε την κυβέρνηση της Τουρκίας να αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις στη Λιβύη μετά από συμφωνία συνεργασίας για την ασφάλεια.

Η προσπάθεια του Χάφταρ να καταλάβει την Τρίπολη σταμάτησε απότομα μετά την παρέμβαση της Τουρκίας με την προμήθεια μη επανδρωμένων αεροσκαφών πολλαπλών χρήσεων Bayraktar TB2, που κατασκευάζονται από την τουρκική εταιρεία Baykar Makina, της οποίας ηγείται ο γαμπρός του Ερντογάν, Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ.

Πέρα από την ιδεολογική υποστήριξη, ο Ερντογάν αναγνώρισε ανοιχτά τη στρατηγική σημασία των πόρων πετρελαίου και φυσικού αερίου της Λιβύης για την Τουρκία. Κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον πρώην πρωθυπουργό της Λιβύης Φαγιέζ αλ-Σαράτζ στην Άγκυρα στις 4 Ιουνίου 2020, ο Ερντογάν παρουσίασε σχέδια για την επέκταση της συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων έρευνας και γεώτρησης, για την αξιοποίηση των φυσικών πόρων στο έδαφος της Λιβύης.

Τον Νοέμβριο του 2020 η Τουρκία και η GNA υπέγραψαν σύμφωνο στρατιωτικής συνεργασίας και συμφωνία για τη θαλάσσια οριοθέτηση. Ενώ η θαλάσσια συμφωνία, που δεν αναγνωρίζεται από καμία άλλη μεσογειακή χώρα, οριοθετεί την υφαλοκρηπίδα και την αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) Τουρκίας-Λιβύης, η συμφωνία για την ασφάλεια επιτρέπει στην τουρκική κυβέρνηση να αναπτύξει τα στρατεύματά της στη Λιβύη.

Μια έκθεση που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 24 Μαΐου 2022 περιγράφει λεπτομερώς τα ευρήματα των ερευνητών του ΟΗΕ, υποδεικνύοντας ότι η τουρκική κυβέρνηση συνέχισε να παραβιάζει τις κυρώσεις του ΟΗΕ στέλνοντας υλικό και παρέχοντας εκπαίδευση σε διάφορες φατρίες στη Λιβύη.

Η αξιολόγηση του ΟΗΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένα σημαντικό μέρος της στρατιωτικής εκπαίδευσης που προσέφερε η Τουρκία εμπίπτει στο καθεστώς κυρώσεων, παραβιάζοντας έτσι την απόφαση 1970 (2011) του ΟΗΕ. Η έκθεση διευκρίνισε ότι η μόνη πιθανή εξαίρεση αφορούσε ορισμένους τύπους εκπαίδευσης, όπως η εξουδετέρωση πυρομαχικών, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ανθρωπιστική εκπαίδευση. Ωστόσο, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ απαγόρευσε ρητά την εκπαίδευση σε μάχες, ειδικές δυνάμεις και ελεύθερους σκοπευτές.

Πηγή: Nordic Monitor

Ακολουθήστε το newsplanet09.info στο Google News και στο instagram για να ενημερώνεστε για όλα τα τελευταία άρθρα μας.